Vegatopia - Juli 2013: Falafel, knoflook, wijn en een loempia

Een betere wereld begint met falafel. Studenten ontwikkelen een drankje tegen knoflookstank. Fransen drinken wijn met colasmaak. Gluten zijn helemaal zo slecht nog niet. Duits brood wordt misschien binnenkort werelderfgoed. En deze zomer eten we oerhollandse loempia's in gezellige eethuisjes. Juli 2013 in vogelvlucht.

Falafel voor iedereen

Het heeft even geduurd, maar na Berlijn en Düsseldorf heeft nu ook de Universiteit Hamburg het voor elkaar: in de mensa staat elke dag een veganistisch gerecht op de kaart. De chefkok van de mensa wil daarmee niet alleen de veganisten een plezier doen, maar ook vegetariërs, flexitariërs en vleeseters verleiden om regelmatig vegan te eten - om de wereld een stukje beter te maken, maar vooral gewoon omdat het lekker is. De kok ondervond wel de nodige aanloopproblemen: vaak is niet duidelijk of ingrediënten écht vegan zijn (wisten jullie bijvoorbeeld dat azijn met gelatine kan zijn geklaard?). Het meest populaire gerecht op de kaart: falafel, wat ook onze site-admin Sander bijzonder graag naar binnen werkte.

En maakt regelmatig vegan eten de wereld inderdaad een stukje beter? De Duitse Vegetariërbond vindt uiteraard van wel en publiceert resultaten van de Universiteit Hohenheim en de Universiteit Göttingen. Vegetariërs en veganisten leven bewuster en gezonder. En als we in de Westerse wereld zo'n 19% minder vlees zouden eten, zou dit wereldwijd tot 2.5% minder vleesproductie leiden. Bovendien zou ook bijvoorbeeld graan een stuk goedkoper worden. Echter, omdat vlees goedkoper wordt, zal de vleesconsumptie in de rest van de wereld stijgen, bleek ook uit de cijfers. Ieder voordeel heb zijn nadeel, zo blijkt maar weer.

Lekker zit tussen de oren en kan stinken

Een stukje verjaardagstaart smaakt lekkerder dan een gewoon stukje taart. Een glaasje limonade dat je zelf hebt gemaakt is smakelijker dan een flesje limonade dat je snel bij een kiosk hebt gekocht. En een maaltijd aan tafel, eventueel met een gebed of een ander ritueel vooraf, is gezelliger dan een bordje op je schoot voor de televisie. Logisch toch? Toch fijn dat dit nu ook eens wetenschappelijk is 'bewezen'.

De overtraffende trap van lekker is natuurlijk chocolade. Onderzoekers uit Manchester denken te weten waarom dat het geval is: "Kaas stinkt, maar is lekker. Koffie ruikt goed, maar smaakt toch anders. Bij chocolade gaan reuk en smaak samen; de verwachting en de beloning vullen elkaar aan." Weten we dat ook weer. Overigens, de geur van chocolade schijnt zelfs de verkoop van boeken te stimuleren, zo blijkt uit een studie van de Universiteit Hasselt.

Mensen als Sander zouden toch gelukkiger worden van een portie falafel dan van een reep chocolade, liefst met alles er op en er aan, en met lekker veel knoflooksaus. Een probleem is wel dat je van knoflook flink uit je bek gaat stinken (excusez le mot). Twee Duitse studenten werken aan een oplossing. Het begon met de observatie dat men in het Midden-Oosten op peterselie kauwt om de knoflookgeur tegen te gaan. Het geheim is de stof chlorofyl, dat de geur van knoflook neutraliseert. Samen met een afstudeerder gingen ze aan de slag en wisten het aanvankelijke prutje - dat ontzettend vies was en een groene tong opleverde - om te toveren tot een acceptabel drankje op basis van groene thee. Binnenkort gaan ze de hort op met het drankje, dat luistert naar de naam 'Papa Türk'.

Het heeft vast ook met rituelen te maken, maar vooral in de zomervakantie vinden wij lekker eten erg belangrijk. En volgens HP/De Tijd laten we ons daarbij vooral leiden door onze oerinstincten: geen gezond gedoe, maar gewoon vlees op de barbecue. En de hele dag door bier drinken, om ons na de vakantie bij een verslavingskliniek te melden. Tja, of dat gedrag echt als 'lekker' kan worden bestempeld...

Blozen na een glaasje wijn

Dat te veel alcohol niet goed voor je is, is ondertussen lang en breed bekend. Voor nogal wat Aziaten kan één glaasje wijn of bier echter al te veel zijn: blozende wangen, hoofdpijn, een verhoogde hartslag, duizeligheid en - alsof dat al niet onprettig genoeg is - een duidelijk verhoogd risico op slokdarmkanker. De reden hiervoor is een gebrek aan het enzym ADLH2, dat het lichaam nodig heeft om alcohol af te breken. Gelukkig kun je ook lekkere cocktails zonder alcohol drinken - in Groot-Brittannië bijvoorbeeld zijn de zogenaamde 'temperance drinks' weer helemaal hip.

De Fransen hebben geen gebrek aan ADLH2 en beschouwen een glaasje - of ook een flesje - wijn per dag als onderdeel van hun cultuur. Geef ze eens ongelijk. Maar ook in Frankrijk loopt de wijnconsumptie terug. Dronken in de jaren tachtig nog zo'n vijftig procent van de Fransen dagelijks wijn, tegenwoordig doen dat slechts zo'n zeventien procent. En dat moet veranderen, aldus de Franse wijnfabrikant Haussmann. Haussmanns geheime wapen: wijn met een cola-smaak - het idee alleen al doet ons huiveren. Maar de fabrikant gelooft er heilig in en beweert zonder blikken of blozen: "Deze drank zal de jeugd helpen om de overgang te maken van niet-alcoholische dranken naar de dranken die volwassenen drinken." Proost dus.

Gluten, vleesvervangers en Duits brood

Gluten hebben een slechte reputatie. Veel mensen zouden er allergisch voor zijn, en ook mensen met autisme of ADHD zouden een glutenvrij dieet moeten volgen. Helaas vind je gluten in vrijwel elk product dat meel bevat. Of gluten echt de boosdoener zijn, is echter nog niet bewezen. Maar wat zijn gluten eigenlijk? Wikipedia geeft uitkomst: gluten zijn eiwitten die van nature voorkomen in granen als tarwe, rogge, spelt, rijst en haver.

Gluten kun je eenvoudig isoleren door het meel met water te vermengen - en daarmee heb je een prima plakkerige basis voor een vleesvervanger (seitan). En daar is niets mis mee - voor de meeste mensen tenminste. Volgens de Engelse Wikipedia lijden 'slechts' 1 op de 133 mensen aan coeliakie, een 'echte' glutenallergie. In de meeste gevallen zou een gediagnostiseerde glutenallergie slechts een indirecte en daardoor niet betrouwbare diagnose zijn. Daardoor grijpen mensen onnodig naar glutenvrije producten, die vrijwel zonder uitzondering meer vet en suiker bevatten.

De Fransen hebben stokbrood, de Italianen ciabatta, en de Duitsers hebben eh... Duits brood. Dat klinkt niet erg sexy, maar het is wel een traditie waar de Duitsers trots op zijn. In het Duitse Brotregister vind je maar liefst 3139 verschillende soorten brood. De Duitse bakkers vinden dat reden genoeg om Duits brood op te nemen in de lijst van UNESCO werelderfgoederen. En terecht, zo is mijn bescheiden mening: er gaat niets boven een knapperig Stadlbrot, een Angeschobenes, of gewoon een Vollkornbrot met lekker veel zaden. Maar of Duits brood de rest van de wereld - of ook Nederland - kan bekoren? Onlangs kocht ik in Nederland een paar lekkere broodjes bij de bakker, maar de verkoopster wilde me vooral op het hart drukken: "We hebben ook gewoon zachte broodjes, hoor."

Zomertrends: crudités en loempia's

Ja hoor, het is zomer en dus worden we opeens omringd door trends. We raken bedolven onder crudités (knapperige staafjes groenten, zoals paprika in twee kleuren, komkommer, wortel en rettich) die niet met de traditionele ansjovissaus, maar opeens met hummus worden geserveerd. Yum! Die crudités moet je dan wel weer eten op een terras met picknickbanken waar je een harde kont van krijgt en die - erger nog - geen rugleuning hebben. Wat is er mis met het good old terrasstoeltje?

Nog een trend: ineens staan ze op de kaart van menig Nederlands eetcafé: loempia's. Gevuld met 'verse Hollandse zomergroenten' of ook met 'een smakelijke champignonragout'. Geserveerd met salade, frietjes of andere bijgerechtjes. Op zich hartstikke lekker, zulke rolletjes gevuld bladerdeeg, maar deze loempia's zijn welhaast nog minder Aziatisch dan de Oostenrijkse strudel. Een echte loempia haal je bij de Vietnamees of de Chinees, of desnoods bij de snackbar.

En verder

Ondertussen op het forum: wat doe je met ijsbergsla als je er geen salade van wilt maken?
Ook op het forum: wat kun je allemaal met bleekselderij?
Wat is er zomerser dan een watermeloen? En je kunt er veel meer mee dan deze gewoon op te eten. Wat dacht je van ijs, een granita, een cocktail, een salade of een gazpacho met watermeloen? Vijf lekkere recepten in de Belgische Standaard.
Om in België te blijven: door de waarschijnlijk tegenvallende aardappeloogst vanwege de warme en droge julimaand worden de patattekes kleiner en duurder.
Pesto genovese: basilicum, pijnboompitten, olijfolie, Parmezaanse kaas, knoflook en zout. Heerlijk! Maar de pesto die je in de supermarkt kunt kopen is helaas abominabel, aldus de Duitse Stiftung Warentest. Zonnebloemolie, cashewnoten, aardappelvlokken - zelfs Jamie Oliver maakt er een potje van.
Nigella Lawson, de bevallige Britse tv-kok, is weer vrijlopend wild. Haar man, Charles Saatchi, heeft haar via de Mail on Sunday laten weten dat hij van haar wil scheiden. Netjes is anders.
Een kunstproject: 'levende' maaltijden op je bord.
Tenslotte: in Houston vind je een huis dat geheel is gedecoreerd met bierblikjes en bierflesjes.

Meer!

Eelco, site-administrator en culiredactie, maakt een goeie brunch op zondagochtenden. Werkt als onderzoeker aan 'recommender systems', ook voor recepten, en doet ook iets met privacy.