Vegatopia - Maart 2013: Koffieroest, rare kleurtjes en gemberbier

alt Koffie is goed voor de verkeersveiligheid en je lever. Een vrouw uit Michigan drinkt wel erg sterke thee. Eten met een raar kleurtje blieven we niet. Een Duitse software-ontwikkelaar vindt eten maar tijdsverspilling en verzint een alternatief. Verder: rumoer in de restaurantwereld, een erotisch kookboek en gemberbier. Maart 2013 in vogelvlucht.

Kopje koffie, vrachtwagenchauffeur?

Van koffie word je wakker en blijf je alerter. Die volkswijsheid wordt bevestigd door een Australisch onderzoek onder vrachtwagenchauffeurs. Uit de resultaten bleek dat chauffeurs die koffie drinken 63% minder kans op een ongeluk hadden dan chauffeurs die caffeïnevrij rijden. Een truckerswijsheid: als je slaperig wordt, drink dan twee kopjes koffie en maak een hazenslaapje. Wel verontrustend: slechts een derde van de chauffeurs gaf aan, koffie te drinken.

Koffie is niet alleen goed voor de veiligheid op de weg, maar ook voor de gezondheid van mannen die graag een paar biertjes naar binnen werken. Finse mannen die meer dan 24 alcoholische consumpties per week dronken, bleken gemiddeld een behoorlijk verhoogde hoeveelheid GGT in hun bloed te hebben. Een verhoogd GGT-gehalte kan op (toekomstige) leverproblemen duiden. Bij de alcoholliefhebbers die (waarschijnlijk overdag) ook veel koffie dronken, was het GGT-gehalte duidelijk minder gestegen.

Engeland is een land van theedrinkers. Een 'high tea' heet tenslotte niet voor niets zo. Wat veel mensen niet weten: in de 18de en 19de eeuw was koffie minstens zo populair als thee. Daar kwam een eind aan door een schimmel die de plantenziekte 'koffieroest' veroorzaakt: de koffieplantages in Zuid-India en Ceylon moesten daardoor noodgedwongen op thee omschakelen - en de Britten ook. En anno 2013 is het Zuid-Amerika dat te maken heeft met koffieroest, en de koffieoogst kan komend jaar nogal mager uitvallen. Gelukkig wordt er hard gewerkt aan koffieroestresistente koffiesoorten.

Een vrouw uit Michigan die dagelijks anderhalf liter sterke thee dronk, verloor ineens tanden en kreeg last van een zeldzame vorm van botverdikking, fluorose. Thee levert veel fluoride, en normaal gesproken wordt een teveel aan fluoride in de nieren afgebroken. De anderhalf liter thee van de vrouw uit Michigan bleek getrokken te zijn van 100 theezakjes, en dat was iets te veel van het goede.

Moeilijke eters

Heb jij er ook zo eentje? Een kind dat niets lust of uit wil proberen (in het Engels heet dat chique 'food neophobia'). Volgens Amerikaanse onderzoekers ligt dat voor maar liefst 72% aan de genen. Daar verander je ook met veel aandringen, dwang en zonder toetje op bed niets aan. Wel schijnt het te helpen om kinderen zo vaak mogelijk kennis te laten maken met een bepaalde groente of een ander product. Het is wel een zaak van de lange adem.

Food neophobia, de angst voor nieuw voedsel, schijnt ook een soort overlevingsinstinct te zijn. Eten dat er raar uitziet of ruikt, zou tenslotte bedorven of nog niet rijp kunnen zijn. Wij laten ons onbewust sterk beïnvloeden door het uiterlijk, en vooral de kleur, van ons eten, zo onderzoekers uit Oxford. Als je witte wijn met een kleurstofje rood maakt, vinden testdrinkers ineens dat de wijn smaakt naar chocolade en pruimen, in plaats van de honing en citroen die ze in de oorspronkelijke witte wijn meenden te proeven. Zelfs de kleur van de verpakking schijnt invloed te hebben op ons verwachtingspatroon, dat onze smaak sterk beïnvloedt. En als je Smarties in verschillende kleuren in een schaal gooit, wordt daar meer van gegeten dan als er alleen rode Smarties in liggen. Dit verklaart misschien ook de Facebookreacties op Jessi's lekkere recept voor paprika-olijfbrood: "het lijkt wel geschimmeld brood". Het blauw komt overigens van de olijven, en is geheel natuurlijk. Mooi blauw is niet lelijk, maar je moet er wel even aan wennen.

Een echt moeilijke eter is de Duitse software-ontwikkelaar Rob Rhinehart. Hij vindt eten maar tijdverspilling en ontwikkelde een cocktail die, naar eigen zeggen, alle nodige voedingsstoffen bevat. Het brouwsel, dat hij Soylent noemt, bevat koolhydraten (maltrodextine), proteine, vet (olijfolie), ballaststoffen, verschillende vitamines, evenals zink, jodium, calcium en nog veel meer dingen die het lichaam nodig heeft. Even naar binnen gieten en je kunt meteen verder programmeren (misschien nog een kopje koffie als toetje?). Voedingswetenschappers zijn nogal sceptisch: een wortel is meer dan een verzameling voedingsstoffen, het beloningssysteem in je hersenen reageert extreem sterk op (lekker) eten, en bovendien heeft eten een belangrijke sociale functie.

Rumoer in de restaurantwereld

Lekker eten doe je natuurlijk het best in een goed restaurant, liefst eentje met één of meer Michelinsterren. Chefkok Ron Blaauw denkt daar anders over. "Zestien amuses, vier soorten brood, een waterkaart" en dat soort hoogdravend gedoe, dat is niet meer van deze tijd. Hij geeft zijn Michelinsterren op en opent binnenkort zijn 'Ron Gastrobar', met betaalbare, maar nog steeds hoogkwalitatieve gerechten.

Nog meer rumoer: gasten van 's werelds beste restaurant, het Deense Noma van René Redzepi, zijn ziek geworden. Naar verluidt zijn er ernstige en structurele tekortkomingen in de hygiëne geconstateerd.

Help elkaar, koop eigen waar. En dat geldt ook voor de Chinees om de hoek. Die mag niet meer zijn vriendjes uit Peking en omstreken naar Nederland halen: er lopen in Nederland en Europa voldoende Chinezen rond die prima loempia's kunnen vouwen of een nasi in elkaar kunnen draaien. Het UWV vindt overigens ook dat Chinese restaurants 'Nederlandervriendelijker' moeten worden: spreek gewoon onze moerstaal in de keuken in plaats van dat rare Oosterse toontaaltje. Binnenkort dus in plaats van het klassieke 'sambal bij?' een vriendelijk 'blieft u ook een zakje ketchup bij uw rijstgerecht'?

Biologisch op vierhoog

Afgelopen maanden berichtten we al uitvoerig over de recente voedselschandalen (al was het maar omdat je er niet omheen kunt). Volgens meerdere experts hebben die schandalen ook een positief effect: de consument denkt meer na over dierenwelzijn en fair trade, en kiest steeds meer voor biologische, verantwoorde producten. Geweldig nieuws dus. Kijk dus komende week eens in het winkelwagentje van je voorgangers aan de kassa of het ook echt klopt.

Ook in het Duitse Nedersaksen is de boodschap aangekomen: de consument wil (althans in theorie) geen megastallen meer, en verlangt regionale, diervriendelijke producten. De nieuwe, 'groene' minister van landbouw, Christian Meyer, wil een frisse wind laten waaien in de agrarische sector. Wijze taal en mooie woorden. Nu hoeft hij alleen nog maar de conservatieve boeren uit de regio, die veel geld verdienen met hun plofkippen, zien te overtuigen.

Passend in dit plaatje is de 'verticale boerderij', een grote flat waarin groente en kruiden op duurzame wijze worden gekweekt, weliswaar zonder het daglicht te zien, maar onder gecontroleerde omstandigheden en zonder pesticide. FarmedHere in het Amerikaanse Chicago is een schoolvoorbeeld. Echt diervriendelijk blijkt deze productiewijze echter niet te zijn: 'vissenmest' is onmisbaar voor 'aquaponics' en de vissen lijken niet echt veel bewegingsvrijheid te hebben op vierhoog.

Men neme...

Saaie kookboeken met alleen maar recepten zijn volledig uit de tijd. Wij willen kookboeken met achtergronden, vlotte intro's, glossy foto's en liefst ook een portie humor of zo. De Canadese Michele Henry, blijkbaar geïnspireerd door '50 shades of grey', ging nog een stapje verder en is begonnen aan een erotische roman over de aantrekkelijke Nigella Lawson. Met erotische hoogtepunten als: "Nigella bijt in haar onderlip, en kiest een groot formaat mes uit het rek, met de vastbeslotenheid van een middelbare-schoolmeisje dat snode plannen heeft. In een mum van tijd snijdt ze een stukje af van haar paarse jurk, die haar lichaamscontouren mooi accentueert."

Tertia's trend: zelf frisdrank maken

Voor de meesten begon het als kleuter met dropwater ('voor de kabouters!') om daarna als puber door te gaan met het zelf maken van ijsthee. En deze zomer maakt iedereen, kind of niet, particulier of kroegbaas, zijn eigen frisdrank. Het zelfgemaakte gemberbier zie je nu overal op menukaarten (of het wordt stiekem ingekocht bij het biologische Naturfrisk), maar ook zelfgemaakte citroenlimonade - Seven-Up dat dan niet zo mag heten -, subtiele, niet te zoete mandarijnenpriklimonade, en sinaasappelfris met munt rukken op. Zelfs de eerste particuliere grenadinemaker is gespot. In de zomer komen er vast leuke recepten op Vegatopia, en voor nu doen we het met de heerlijke ginger ale van Yvette van Boven

En verder

Via de Huffington Post vertelt Welingelichte Kringen ons wat we vooral niet moeten eten als we gestresst zijn. Geen koffie of andere energiedrankjes, geen vette snacks, snoep of pikant voedsel, geen alcohol en ook geen kauwgum. Er wordt ook uitgelegd waarom die producten averechts werken. Desondanks is die lijst niet goed voor onze bloeddruk: wat kun je dan wél eten als je gestresst bent?
Ondanks de crisis, of misschien wel juist dóór de crisis, schiet de snoepomzet naar recordhoogte. Vooral de omzet van chocolade, chips, pinda's en noten nam vorig jaar toe.
Een handig overzicht hoe lang voedsel houdbaar is - op het aanrecht, in de koelkast of in de diepvries. Honing is volgens de lijst ongeveer tot in de eeuwigheid houdbaar, en ketchup kun je beter niet invriezen.
Ook schuimpjes kun je rustig een jaar lang gewoon op je bureau of salontafel bewaren. Hier is het bewijs. Tenzij je collega's of familieleden hebt die de schuimpjes meteen naar binnen werken, natuurlijk.
Een mooie fotoreportage over vegetarisch 'street food' in Sjanghai. Met ondere andere bing, danta en mooncakes.
Op de zakken emping van Go-Tan staan sinds kort foto's van Indische Nederlanders. Het Tropenmuseum en de KIT-bibliotheek in Amsterdam hopen op die manier de eigenaren van 335 fotoalbums uit hun archief terug te vinden.
Hebbedingetje: de Obol, een kommetje waar je (bijvoorbeeld) je cornflakes en de melk apart kunt houden. Want twee kommetjes gebruiken is ook zo gewoontjes.
Van de hak op de tak, maar wel veel leuke tips. 50 tips voor foodies op bezoek in Groot-Brittannië.
Niet vega, wel spannend. Het culinaire feuilleton Anna kookt.

Meer!

Eelco, site-administrator en culiredactie, maakt een goeie brunch op zondagochtenden. Werkt als onderzoeker aan 'recommender systems', ook voor recepten, en doet ook iets met privacy.