Vleesvervangers zijn van alle tijden, maar nog nooit zo populair als nu. Of veganisten nu blij moeten zijn met plantaardige burgers in fastfoodrestaurants blijft een dilemma. In het voetbalstadion van Chelsea is een volledig vegan kiosk geopend en Starbucks verheft plantaardige melk tot standaard. Ondertussen bestaan er twijfels of een volledig vegan dieet wel zo gezond en goed voor je intelligentie is. Een Brits restaurant vindt de dood van iemands vader niet voldoende reden om een reservering te annuleren. Een Duitse bakker biedt klanten bonnetjes aan op eetbaar suikerpapier. Januari 2020 in vogelvlucht.
Verleidelijke vleesvervangers
Vleesvervangers zijn niet iets van de laatste tijd. Al meer dan duizend jaar geleden werd in China tofu gepromoot als "mock lamb chops", nep-lamskoteletjes. Wat vleesvervangers door de eeuwen heen gemeen hebben is dat ze op vlees zouden moeten lijken, alhoewel je vlees ook in allerlei soorten en maten hebt, echter: "Als mensen het niet lekker vinden, zeggen ze dat het niet genoeg op vlees lijkt." De voedselschaarste en distributie van onsmakelijke sojaproducten tijdens de Tweede Wereldoorlog waren ook niet bevordelijk voor de reputatie.
De afgelopen jaren zijn vleesvervangers ongekend populair geworden - in Groot-Brittannië droeg een op de vier van de in 2019 geïntroduceerde voedingsproducten het label 'vegan' - waardoor er nu een tekort aan grondstoffen dreigt te ontstaan. Nee, geen gebrek aan soja, erwten of graan, maar gebrek aan producenten die hier de gewenste eiwitten uit kunnen halen.
In Finland proberen wetenschappers eiwit te verkrijgen uit 'lucht': kooldioxide en waterstof worden gevoed aan bodembacterieën, die dan het eiwit produceren. De smaak is bewust erg neutraal gehouden, zodat je het eiwit voor ongeveer alles in kunt zetten, zoals ijs, pasta, sauzen en brood.
Het debat blijft doorgaan: moeten veganisten blij zijn met de plantaardige burgers van Burger King en KFC? Jawel, want die ketens willen geld verdienen met het verkopen van fast-food, niet noodzakelijkerwijze vlees. Nee, want ze verkopen er geen vleesburger minder om en trekken alleen maar nieuwe klanten aan die ook de minder plantaardige activiteiten mede ondersteunen. Ja toch, want nu kunnen veganisten eindelijk ook met hun vrienden mee als die bij McDonald's gaan snacken. Eerstewerelddilemma's, zullen we maar zeggen.
De toekomst is plantaardig
Uit onderzoek van een Britse journalist bleek dat veel vleeseters veganisme als ethisch juist en goed voor het milieu bestempelen, maar dat ze moeite hebben met practische aspecten als smaak, prijs en gemak. Van een sociaal stigma is ook geen sprake meer. De toenemende verkrijgbaarheid en kwaliteit van vegan alternatieven wordt door de vleesindustrie dan ook terecht als bedreiging gezien: niemand wil toch de laatste, koppige vleeseter zijn die eindelijk ook overstag gaat? En als er in het stadion van een voetbalclub als Chelsea een volledig vegan kiosk wordt geopend, dan is veganisme toch echt mainstream geworden.
Starbucks heeft de melkindustrie een fikse klap uitgedeeld door plantaardige melk tot standaard te verheffen, voornamelijk om de ecologische voetafdruk kleiner te maken. Hierbij is het wel even opletten: alhoewel alle soorten plantaardige melk beter zijn dan koemelk, is er op kokos-, amandel- en rijstmelk wel het nodige aan te merken. De grote winnaar is havermelk, dat vrij efficient en goedkoop in koele gebieden kan worden geteeld.
Voorlopig zijn we er echter nog niet. Ondanks de introductie van dierenwelzijnskeurmerken is 90% van het vlees dat in Duitse supermarkten wordt verkocht van het kaliber plofkip dat net nog aan de wettelijk vastgelegde minimumstandaarden voldoet. Dit blijkt uit onderzoek van Greenpeace. Wij vermoeden dat de situatie in Nederlandse en Belgische supermarkten niet veel anders zal zijn.
Op een Britse boerenconferentie beweert een niet geheel onafhankelijke medische professor dat de voedingswaarde van groente, fruit en graan dusdanig achteruit is gegaan dat gezond eten zonder vlees nagenoeg onmogelijk is. Ze voegt wel toe dat een volledig plantaardig dieet gezond kán zijn, maar dat dit voor de meeste mensen te moeilijk en tijdrovend is. Helemaal ongelijk heeft die professor misschien niet: er is nog weinig bekend over de werking en interactie van micronutriënten als creatine, taurine en vitamine B12. Daarom zien verschillende onderzoekers een volledig plantaardig dieet als een experiment dat nadelige gevolgen zou kunnen hebben voor onder andere je intelligentie.
In België is de eerste week van februari de 'Week van het Konijn'. Nee, geen week waarin je éxtra lief voor je geliefde knaagdier moet zijn, maar juist een week waarin Belgen volgens de boerenlobby VLAM zoveel mogelijk konijn naar binnen moeten werken. Dierenwelzijnorganisaties onder de noemer #teamkonijn hebben echter de campagne met de site www.weekvanhetkonijn.be gekaapt, waarop je nu lekkere vleesloze recepten vindt.
Vegan strategist Tobias Leenaert behoort natuurlijk ook tot #teamkonijn
Eet je gezond
Januari is traditioneel de maand van de goede voornemens. Bijvoorbeeld een low-carb dieet, het supergezonde paleodieet van onze voorouders in de steentijd. Dat beeld lijkt echter niet te kloppen: in Zuid-Afrika zijn 170.000 jaar oude resten gevonden van koolhydraatrijke wortelen die in vuur werden geroosterd. Uit de vondst blijkt overigens ook dat de oermensen wel degelijk gezamenlijk kookten en aten.
Spanjaarden die niet dik willen worden doen er goed aan het 'menu del dia' in goedkope eettenten te mijden. In Spanje eet men vaak buiten de deur en de dagmenu's in buurtrestaurants zijn doorgaans nogal vet.
Hoe krijg je jongeren van het fastfood af? Niet door tot treurens toe de schijf van vijf te promoten, maar door de marketingpraktijken van de voedingsindustrie bloot te leggen. De Britse non-profitorganisatie "Bite Back 2030" voerde een experiment uit waarin ze jongeren op weg naar een restaurant onopvallend reclame voor junkfoodproducten lieten zien; in een gesloten envelop die de jongeren na hun bestelling mochten openen stond de voorspelling dat ze inderdaad dat (ongezonde) product zouden bestellen, wat in de meeste gevallen bleek te kloppen. De jongeren voelden zich bedrogen.
Herrie in de horeca
Een Britse eigenaar van een juice bar (sapbar klinkt wellicht net iets te stoffig) heeft een fikse boete gekregen omdat hij niet-onderbouwde gezondheidsclaims op de menukaart had gezet, bijvoorbeeld dat lijnzaad kanker helpt te voorkomen. Na een waarschuwing dat dit volgens EU-regels niet is toegestaan heeft hij de claims niet verwijderd, omdat hij er heilig in geloofde en omdat de menukaarten net waren gedrukt. Wellicht kan hij ze na de brexit van vandaag binnenkort weer met een gerust hart uitstallen.
In Groot-Brittannië wordt het steeds gebruikelijker dat je al bij het reserveren van een restaurant betaalt, net als voor een zitplaats in het theater. Dit bedrag ben je dan kwijt als je niet komt opdagen. Op zich een heel redelijk principe, maar wellicht zou de dood van iemands vader een reden moeten zijn om hiervan af te zien. Fordwich Arms, nabij Canterbury, zag dat anders.
Na meer dan een halve eeuw heeft het restaurant van de beroemde, twee jaar geleden overleden Paul Bocuse zijn derde Michelinster verloren, tot grote ontzetting van de familie Bocuse en president Macron.
Steeds meer middelbare scholen verbieden het dat leerlingen eten op school laten bezorgen door bijvoorbeeld Thuisbezorgd en Deliveroo. Dat zou anders één grote puinhoop worden. Andere scholen stellen dat dit nog zo weinig gebeurt dat dit geen probleem is dat zo nodig opgelost moet worden.
Een beter milieu
Zoals eerder al genoemd zorgt de opmars van amandelmerk voor milieuproblemen. Met name de monocultuur en de noodzakelijke bestuiving door bijen, die vaak de dood voor gehele bijenvolken tot gevolg heeft, is zorgwekkend.
Komkommers in plastic zijn voor veel klanten een doorn in het oog. Toch is aangetoond dat er van onverpakte komkommers veel meer worden weggegooid omdat ze tijdens het transport zijn beschadigd. Daarom testen Duitse supermarkten nu eetbare beschermingslaagjes op bijvoorbeeld avocado, sinaasappels en komkommers die dit probleem tegen moeten gaan.
In Duitsland wordt er nog veel contant betaald en bij veel bakkers kun je zelfs lage bedragen niet pinnen. Om fraude tegen te gaan moeten bakkers nu verplicht alle klanten een bonnetje geven, wat volgens critici tot veel onnodig papiergebruik lijkt. Een bakker uit Beieren heeft een creatieve oplossing: een bon van suikerpapier dat samen met het gebakje eronder kan worden opgegeten.
En verder
- De Leeuwarder Courant voorspelt de 30 foodtrends van 2020, waaronder shoarma van knolselderij, zoute yoghurt, vegan kaasplankjes, opmars van de Afrikaanse keuken, notenboter en zelfgemaakte sambal.
- Precies op Michelle Obamas verjaardag heeft Trump besloten om de door haar ingevoerde regels voor gezonde schoollunches grotendeels terug te draaien.
- In Australië is een vrouw gestorven tijdens een wedstrijdje cake-eten. Ze at klaarblijkelijk te gulzig en is gestikt in de kokosrasp.
- Paris Hilton heeft een YouTube-filmpje gepubliceerd waarin ze een lasagne maakt. Men is er nog niet helemaal over uit of dit serieus bedoeld is of niet.
Meer!
- December 2019: vegaburgers, vegalunch en virtual reality
- November 2019: vegaburgerrechten, patat voor de Chinezen en een kletskassa
- Oktober 2019: peperdure spaghetti, een menukaart voor vrouwen, en rietjes van pasta
- September 2019: protestburgers, zieke bananen en een broodje kattenvoer
- Augustus 2019: duivelse vleesvervangers, Hollandse kikkererwten en culinaire filterbubbels
- Juli 2019: een vegan stigma, een hippe bamboebeker en eigen groente eerst
- Juni 2019: de bedrieger, het bouillonblokje en het seniorenijsje
- Mei 2019: vleestomaten, eendenkroos en een poepgezicht
- April 2019: vegan junkfood, gezond groenvoer en eten met stokjes
- Maart 2019: vegan pie, groente zonder plastic en fopspeengate
- Februari 2019: een vegan paus, vleesvervangers voor India, en een bord snert
- Januari 2019: een werelddieet, vegan groente en een pot mayonaise
