Dankzij Jan en zijn alter ego Mister Macchiato hebben we op Vegatopia regelmatig artikelen over koffie. En terecht: Nederlanders zijn koffiedrinkers. Thee drink je tenslotte alleen als je ziek bent, zo lijkt het heersende beeld. Dat klopt natuurlijk niet: er gaat niets boven een pot goede thee of kruidenthee, ook als je je kiplekker voelt. Maar dan liever geen thee van een zakje earl grey van de discounter die na uren trekken ontzettend bitter is, of een bakje gekleurd water waar drie keer een theezakje in is gedoopt. Melk was vroeger de witte motor, thee is voor mij de zwarte (of ook groene) motor. In dit artikel een aantal 'theebelevenissen' en natuurlijk ook lekkere tips.
Wat, een theepot?
Het eerste verjaardagscadeautje dat ik van mijn vriend - nu mijn man - kreeg, was een Bodum theepot met inzet. Voordat ik hem leerde kennen, dronk ik vrijwel uitsluitend koffie. Thee was gereserveerd voor wanneer ik verkouden of grieperig was, compleet met een droog beschuitje of zo. Samen met de theepot kreeg ik een pak Bünting Ostfriesentee, lekkere Noordduitse losse thee uit Leer. Toen mijn ouders me opbelden om me te feliciteren en ik enthousiast vertelde dat ik een theepot had gekregen, was de reactie nogal zuinigjes: "Wat, een theepot?"
De Keuringsdienst van Waarde heeft de inhoud van theezakjes al eens onder de loep gehouden: losse thee en een theepot met inzet zijn echt de investering waard.
Een, twee, drie, weg
Jaren geleden waren we te gast bij een dirigent in Hengelo. 's Ochtends maakte zijn vrouw op ons verzoek een pot thee. Ze kookte lekker ouderwets water in de fluitketel en nam vervolgens een theezakje. Ze doopte het drie keer in het kokende water en wilde het zakje daarop meteen wegslingeren. Mijn man was ontzet en dwong haar welhaast om het zakje vier minuten - zonder dwangmatig telkens heen en weer te sleuren - in het theewater te laten trekken. Thee is tenslotte meer dan een beetje gekleurd water.
Mijn ouders deden het omgekeerde: die maakten thee door een zakje earl grey van de discounter in een thermoskan te hangen en deze niet te verwijderen. Het resultaat was een bitter brouwsel, wat waarschijnlijk de reden is waarom ik vroeger thee alleen maar dronk als ik ziek was (of zwarte thee nu echt genezende krachten heeft, waag ik achteraf te betwijfelen). Ondertussen weten mijn ouders trouwens beter - of ze doen alsof.
Een algemene regel voor zwarte of groene thee: ongeveer vijf theelepels losse thee op een volle kan (1.7 liter water). Vier minuten laten trekken en vervolgens de zeef verwijderen of dichtdrukken. Daarmee voorkom je dat de thee te bitter wordt. Dit principe kun je natuurlijk ook in het extreme trekken: groene-thee-adepten zweren bij een theethermometer, opdat je groene thee precies lang genoeg in water op precies de juiste temperatuur kunt laten trekken.
Theeceremonie
Ik werk als onderzoeker bij een universiteit en geef ook college, waarbij ik steevast thee drink. En blijkbaar heb ik daarmee een reputatie als 'gekke onderzoeker met krulsnor die thee drinkt' opgebouwd. Een Chinese student gaf me onlangs een theesetje met Tieguanyin thee. Deze thee van verse bladeren, die je in de koelkast moet bewaren, moet je eerst één keer opgieten en het water weggooien. Daarna zijn de theebladeren voldoende geweekt om hun smaak te ontvouwen: je kunt de thee zo vaak als je wilt opgieten en in piepkleine kopjes schenken, waarna je de thee opslurpt. De smaak is intensief, een beetje zilt. De eerlijkheid gebiedt me te zeggen dat het proces mij iets te omslachtig is, zeker als ik werk of een bespreking heb, maar het is wel een leuk en gezellig 'gedoe', dat zeker met gasten erg leuk is.
Kruidenthee
Mag kruidenthee nu wel thee heten? Met name in Engelstalige landen loopt die discussie hoog op. 'Herbal tea' wordt met allerlei kruiden of specerijen gemaakt, maar meestal niet met zwarte of groene thee. Daarom zijn er stemmen die kruidenthee liever 'tisane' willen noemen.
Kruidenthee wordt steeds populairder, met name vanwege vermeende (of toch echte?) gezondheidsvoordelen, waar ik verder niet over zal uitwijden. Afgelopen zomer zag ik in vrijwel elk restaurant en café in Amsterdam muntthee van verse munt op de kaart staan. Een kleine hype, blijkbaar, maar wel een lekkere hype. Heerlijk verfrissend, maar soms wel lastig te drinken, zo'n beker vol water en takjes munt - zoals dit bakje thee, geserveerd achter het Rijksmuseum.
's Avonds is kruidenthee een goed alternatief voor een pot zwarte of groene thee, als je al genoeg theïne naar binnen hebt gewerkt. Er zijn natuurlijk meer dan genoeg kruidenmengsels te koop, maar als je zelf je kruidenthee samenstelt, heb je de smaak helemaal in eigen hand. Je kruidenkastje en de toko zijn je beste vriend.
Maak zelf je kruidenthee
Citroen of limoen is vrijwel altijd een lekkere component in kruidenthee. Het fijne is dat je, als je tenminste regelmatig verse citroen of limoen bij het koken gebruikt, dit ingrediënt 'gratis' krijgt: ook na het uitpersen bevat een citroen of limoen nog meer dan voldoende sap om je thee smaak te geven. Niet weggooien dus, maar bewaren (in de koelkast blijven ze minstens drie dagen goed, het ziet er wel een beetje rommelig uit).
Gember is ook een geliefd ingrediënt voor kruidenthee. Koop een mooie, stevige stronk gember bij de toko. Schil de stronk en snij de gember in plakjes. Deze plakjes kun je prima in de diepvries bewaren en gebruiken (voor de thee, of gewoon - in bevroren toestand - raspen bij het koken). Citroengras kun je ook invriezen.
Citroen of limoen, gember en citroengras is een goede basis voor een kruidenthee. Je kunt de thee lekker zoet maken met steranijs en zoethout (toko), of ook iets kruidiger met brandnetel en een theelepel groene thee (chun mei bijvoorbeeld).
In de zomer hadden we verse pepermunt, salie en brandnetel (veel te veel brandnetels) in de tuin. Het was dit jaar een vast ritueel om 's avonds de theezeef met een mengsel van die kruiden te vullen en die als thee te drinken. Nu moeten we ons behelpen met de gedroogde versie, met kruiden van de kruidenboer. En die versie is ook prima: drie theelepels munt, een theelepel salie, brandnetel en groene thee leveren een fijne, uitgebalanceerde pot thee op. Wat me nog steeds fascineert is dat het mengsel in eerste instantie groen is, maar na verloop van tijd rood wordt. Welke chemische reactie ligt daaraan ten grondslag?
Met venkelzaad, karwijzaad en steranijs krijg je een kruidenthee die misschien iets te 'gezond' smaakt, al was het maar omdat zo'n thee als dusdanig wordt verkocht. Maar je kunt er ook een kaneelstokje bij gooien, of kardemom, en meteen is de thee een stuk exotischer. Het leuke is dat je met losse specerijen volop kunt experimenteren en combineren: net als bij het koken kun je zo creatief zijn als je wil.
Thee!
's Ochtends bij het ontbijt een lekkere zwarte thee. 's Middags een groene thee (al dan niet met citroen, die je ook zelf kunt toevoegen) of een earl grey, en 's avonds een zelf samengestelde kruidenthee. Ik ben een nathals en heb veel vocht nodig (beeld ik me wellicht in), voor mij is het een stramien om de hele dag door lekker te drinken, zonder saai kraanwater te drinken of flessen cola (wat ik sowieso niet lekker vind) naar binnen te werken. Thee en kruidenthee zijn in ieder geval een stuk minder saai en veel lekkerder dan veel Nederlanders blijkbaar nog steeds denken, getuige ook onderstaande links.
Meer thee!
- Over thee en Dirty Chai + recept
- Tea time bij Betjeman & Barton
- Vegatopia proeft: bijzondere Chinese thee van Teasenz
- Eet groene thee (where Betjeman & Barton meets Ikea)
- Munt: altijd het hoogste woord
