In 2008 schreef Ellen al over de (beperkte) mogelijkheden om vegetarisch te eten in Cuba. Sindsdien is er in Cuba het een en ander veranderd en dat heeft zeker invloed op het eten. Toch kun je in Cuba maar beter vooraf goed geïnformeerd zijn, vooral als je vegetarisch wilt eten. Dus delen we graag algemene adviezen voor eten en drinken in Cuba, met een aantal tips voor eetplekken met goede vegetarische opties.
De oldtimers ronken nog steeds door de straten en het communisme is nog duidelijk aanwezig, maar de huidige president ziet het belang van meer contact met de buitenwereld. Het toerisme is inmiddels een belangrijke factor voor de broodnodige economische groei. En terwijl er tot 2008 nog een verbod op mobiele telefoons was, is 10 jaar later zelfs de toegang tot internet iets makkelijker geworden. Iets: internet is duur, zeker voor de Cubanen zelf, die doorgaans een staatsinkomen hebben van gemiddeld 30 euro per maand! Even snel een leuke eetplek googelen is er niet bij: internettoegang moet je zorgvuldig plannen, waarbij je een wifikaart aanschaft en op een speciaal wifiplein hoopt op een zuchtje wifi en niet teveel afgeschermde sites. Waarna je vervolgens zult ontdekken dat veel eethuisjes sowieso geen website hebben.
In de meer toeristische plaatsen word je dan ook steevast door een Cubaan aangesproken, die een neef heeft met een geweldig eethuis met adembenemend uitzicht, waar je absoluut moet gaan eten. Als je nieuwste amigo vervolgens zo vriendelijk is om je naar dit eethuis te brengen, ontvangt hij hier een vergoeding voor.
Eten in Cuba
Als toerist kun je beter niet zelf koken. Allereerst zijn supermarkten moeilijk vindbaar en daarnaast ook zorgwekkend leeg. De supermarkten die wij bezochten hadden een wonderlijk assortiment dat bestond uit twee soorten koekjes, twee soorten frisdrank, Knorr kruidenmixen, Maggiblokjes (ook per stuk te koop) en diepvrieskip. Geen verse groenten, fruit, zuivel of bijvoorbeeld een nootje voor de hartige trek.
Op straat kun je vaak wel verse producten kopen, maar hierbij geldt dat je nergens van op aan kunt. De hygiëne is zeer dubieus en het aanbod zeer beperkt. Soms wordt op straat de voorraad doorverkocht die men zojuist zelf in een supermarkt opgekocht heeft, zoals dozen eieren of flessen drinkwater. Het verhandelen van etenswaren is een belangrijke bron voor wat extra inkomsten. Heel opvallend is trouwens dat je op straat niemand ziet eten.
Uit eten gaan is behoorlijk betaalbaar, ondanks dat toeristen meer betalen dan de Cubanen zelf. Reken op 3 tot 10 euro per persoon voor een lunch en 10 tot 15 euro voor het diner. Voorheen waren er in Cuba bijna alleen staatsrestaurants, die (deel)eigendom zijn van de overheid, maar sinds een paar jaar is het toegestaan om als particulier een restaurant te runnen. In deze ‘Paladares’ wordt duidelijk meer moeite gedaan om wat lekkers te bereiden en sfeer te creëren, maar ze zijn lastig vindbaar op internet of in een reisgids. Verder mogen Cubanen legaal kamers verhuren aan toeristen. Bij deze Casa Particulara’s is een ontbijt standaard inbegrepen en je kunt er vaak ook een prima avondmaaltijd nuttigen.
De menukaart
De Cubaanse keuken is eenvoudig en bestaat voornamelijk uit vlees of vis met wat rijst, bonen, tomaten en kool. Voor vegetariërs zijn er ei-gerechten (vaak aangeduid als tortilla, wat in Cuba een omelet is) of wat kaas.
Opvallend is dat kruiden en specerijen nauwelijks gebruikt worden. Het zijn vooral knoflook, ui, zout en zwarte peper die als smaakmakers fungeren, waarbij opvalt dat Cubanen erg van zout houden (wat waarschijnlijk ook de opmerkelijke populariteit van Maggiblokjes verklaart).
Groenten spelen een ondergeschikte rol in de avondmaaltijd. De variatie in groente is klein, evenals de porties, wat een gevolg is van het schaarse aanbod. Vaak krijg je erwtjes, worteltjes of boontjes uit blik of pot bij de maaltijd geserveerd, of wat witte koolsalade, komkommer of tomaat. Overigens worden bij het ontbijt of lunch wel vaak groenten geserveerd, waardoor je door de dag heen toch wel een redelijke hoeveelheid groenten kunt eten.
Fastfoodrestaurants kom je nog steeds niet tegen in Cuba. Pizza, pasta en risotto staan wel steeds vaker op de menukaart, aangezien deze gerechten simpel te maken zijn met de op het eiland aanwezige ingrediënten. Naast Italiaans kom je op toeristische plekken ook Spaanse gerechten als tapas of paella tegen, een enkele keer ook in een vegetarische variant.
Naast zout houden de Cubanen van zoet. Fruit is er in overvloed in Cuba, maar dit wordt nauwelijks gebruikt bij desserts. Als toerist krijg je meestal wel een enorme schaal fruit bij het ontbijt voorgeschoteld, vaak bestaande uit guave (de nationale vrucht), papaja, mango, ananas en lekkere kleine banaantjes. De nagerechten blijven meestal beperkt tot 'arroz con lecce' (rijstpudding met wat kaneel) en ‘flan’ (karamelpudding).
Drinken in Cuba
In Cuba is het warm, dus is het extra belangrijk goed te drinken. Kraanwater kun je beter vermijden, aangezien onze Westerse lichamen niet zo goed bestand zijn tegen de bacteriologische omstandigheden van het leidingwater. In hotels of Casa Particulara’s is de koelkast gelukkig standaard gevuld met flessen water, want in de winkels is het aanbod wisselend, omdat het zo goed door te verkopen is.
Koffie is op veel plekken verkrijgbaar. De kwaliteit, smaak en sterkte kunnen erg uiteenlopen. Omdat hiervoor kraanwater wordt gebruikt, is zelfs de koffie van de lokale koffiebonen niet echt een ‘lekker bakkie’ te noemen. Aanrader echter is de populaire koffie bombon; een van origine Spaanse koffie van espresso op een laag gecondenseerde melk, die de bijsmaak van het leidingwater maskeert. Lekker voor na een maaltijd, als het mierzoete dessertaanbod je niet aanspreekt.
Koffie Bombon
Voor theeliefhebbers is de keuze zeer beperkt. Zwarte thee is de standaard, daarnaast kom je hooguit kamillethee of muntthee tegen. Ondanks dat op iedere bar een bos verse munt staat, komt de muntthee uit een zakje. Verse munt bewaart men liever voor mojito’s. Hetzelfde geldt voor cola: dit is vooral bedoeld als ingrediënt voor Cuba Libre en niet zozeer als frisdrank. Onder toeristen is cola echter wel populair, alleen al omdat vaak geadviseerd wordt in een land als Cuba dagelijks een glas cola te drinken: cola zou een ontregelde darmwerking weer rustig krijgen, de zuurgraad zou bacteriegroei tegengaan, de suikers helpen tegen uitdroging en de cafeïne tegen braken. Zelf zou ik eerder aanraden een paar zakjes ORS (een zout/suikeroplossing die helpt vochtverlies tegen te gaan) mee te nemen op reis. In Cuba waren deze helaas niet te vinden.. Cola vind je overigens alleen van lokale merken Ciego Montero (tuKola) of Fiësta. De lokale bevolking drinkt vooral blikjes frisdrank in de smaken ananas, sinas en citroen van het lokale merk Ciego Montero.
Cubaans bier smaakt prima. De twee grote Cubaanse biermerken zijn Cristal en Bucanero, maar ook exportbieren Heineken en Sol kom je veel tegen. Alcoholvrij bier heeft de Cubaanse markt nog niet bereikt. Wijnliefhebbers zijn in Cuba aangewezen op importwijnen, die meestal uit Chili of Spanje komen. Bestel wijn liever per fles dan per glas: het wordt zo weinig besteld dat je de kans loopt om een zure wijn te krijgen doordat de fles al te lang open is. En wellicht ook handig om te weten: voor een cocktail betaal je vaak een stuk minder dan voor een glas wijn.
Rum is natuurlijk de belangrijkste drank in Cuba. Rum wordt puur gedronken, maar ook in veel cocktails verwerkt, zoals in Piña Colada, Mojito, Cuba Libre of Daiquiri, de lievelingsdrank van de Amerikaanse schrijver Ernest Hemingway, die langere tijd in Cuba woonde.
Waar moet je zijn?
Omdat toeristen vaak dezelfde plaatsen op hun reisschema hebben staan, volgen hier wat leuke eetplekken waar je redelijk tot zeer goed vegetarisch kan eten:
Havana
In Havana zijn veel eethuisjes, maar de leukste Casa Particulara’s vonden we in de wijk La Habana Vieja, het oude centrum.
In het frisse, moderne eethuisje Lo de Monik eet je onder andere vegetarische taco’s of een lekkere maaltijdsalade. Ontbijten of lunchen kan hier ook, zelfs met een sandwich met (voor Cuba zeer uitzonderlijk) hummus!
Op de tegenoverliggende hoek zit Chacón 162. Binnen hangt een indrukwekkende motor boven de bar, buiten zit je (zoals eigenlijk overal) gezellig op straat. Ook hier een zeer vriendelijke bediening en meerdere vegetarische gerechten, zoals risotto of maaltijdsalades.
Wil je Italiaans eten? Loop dan het smalle straatje nog even door tot aan de volgende hoek, waar je 5 Esquinas vindt (met een sfeervol terras op vijf hoeken). Deze trattoria wordt gerund door Italianen, wat vaak een goed teken is. We aten hier een prima risotto en lasagne, maar een schuin oog op de pizza’s van de buren deed ons vermoeden dat deze nog beter waren. De tiramisu zou er zeer goed zijn, maar viel ons nogal tegen, zoals bijna alle nagerechten in Cuba.
Lunchtentjes zijn zeldzaam, maar in Havana vind je Sloppy Joe’s Bar. Een historische plek, die zelfs op Wikipedia terug te vinden is. Van buitenaf lijkt het alsof je een wijnwinkel betreedt, maar binnen tref je een stijlvolle, klassieke bar, die vol hangt met oude foto’s en mooie drankflessen. Ik bestelde een Piña Colada zonder alcohol (het was tenslotte nog maar lunchtijd), die de lekkerste was die ik in Cuba dronk – al betwijfel ik of er daadwerkelijk geen alcohol in zat. De sandwich ham-kaas bestelden we zonder ham, wat gelukkig wél goed ging. We kregen een erg lekkere pistolet van de grill met kaas, tomaten en kool. Zowel qua sfeer, cocktail als lunch een aanrader!
Lo de Monik
Chacon y Compostela, Habana Vieja
Geen website
Chacón 162
Callejón de Espada, Habana Vieja
Geen website
Sloppy Joes Bar
Ánimas, esq, Agramonte, La Habana
www.sloppyjoes.org/restoration.htm
5 Esquinas trattoria
Habana 104 esq Cuarteles, Habana Vieja
www.5esquinas.restaurantwebexperts.com
Viñales
De vallei van Viñales is een prachtig, groen gebied om te verkennen. En wat het plaatsje Viñales extra aantrekkelijk maakt, is dat er een vegetarisch eethuis is!
We aten maar liefst twee keer bij La Berenjena, omdat we wisten dat het sowieso niet beter zou worden dan dit. La Berenjena is één van de twee vegetarische eco-restaurants die Cuba rijk is, al staan er hier ook enkele vleesgerechten op het menu. Bij La Berenjena gebruiken ze gezuiverd regenwater en hebben ze hun eigen groentetuin en honingbijen.
Ondanks het heerlijke weer en een ruim terras op de veranda, aten we beide keren binnen. Terrassen die dicht aan de straatkant liggen, hebben in Cuba namelijk het grote nadeel dat je continu in de dieseldampen zit.
Als voorgerecht kozen we beide keren een tempura van groenten met een ketjapachtige saus. Het grappige is dat dit werkelijk alle groenten kunnen zijn: van pompoen en aubergine tot een schijf ui of koolblad. Natuurlijk probeerden we de ‘Super Berenjena’, een lekker gerecht met aubergine (berenjena is Spaans voor aubergine). Ook de groentelasagne was erg lekker, met huisgemaakte lasagnebladen. De nagerechten sloegen we meestal over in Cuba, maar hier bleken mooie, dunne pannenkoekjes op het menu met.. chocola (een zeldzaamheid in Cuba)!
Eco-restaurant La Berenjena
Mariana Grajales 1 , Viñales
Geen website
Las Terrazas
Letterlijk en figuurlijk top is het tweede vegetarische eco-restaurant in Cuba: El Romero in Las Terrazas. Las Terazzas is een klein plaatsje waar verder weinig te beleven valt, dus bleven we hier maar één nacht. Maar wat had ik hier graag vaker gegeten!
Bij El Romero namen we plaats op het knusse balkonterras, met uitzicht over het dal, sinaasappelbomen en kolibries. Voer voor onze zintuigen!
De menukaart gaf keuzestress, maar gelukkig kun je de hoofdgerechten bestellen in de formaten small, medium en large, zodat je ook meerdere gerechten kunt proeven. Niet alles op de kaart was aanwezig, omdat groenten en kruiden zoveel mogelijk uit eigen tuin komen. We begonnen met de allerlekkerste Mojito en Daiquiri van Cuba, waarbij honing (van eigen bijen natuurlijk) was gebruikt in plaats van suiker. Vervolgens deelden we weer gezellig tempura als voorgerecht. Als hoofdgerecht kozen we beide een schotel met een combinatie van meerdere gerechten, zodat we zoveel mogelijk konden proeven. En het was allemaal even lekker!
Reserveren (gewoon ’s middags even binnenlopen) is zeker aan te raden als je op het balkon wilt zitten.
Eco-restaurant El Romero
Rue Moka, Las Terrazas
Geen website
Cienfuegois
Cienfuegos is een mooie, Frans aandoende plaats aan de zee. We aten er bij Big Bang Café, een eethuisje aan de boulevard. De vegetarische keuze was niet reuze, maar we aten er prima. Weer bestelden we tempura als voorgerecht en daarna een groentelasagne met een losse salade als hoofdgerecht. Dat vond men blijkbaar een beetje vreemd, dus werd de salade als voorgerecht opgediend. De groentelasagne bleek enorm! En gelukkig ook erg lekker.
Opvallend bij Big Bang waren de kaartspellen op tafel, waar de meeste bezoekers ook daadwerkelijk mee gingen spelen. Weer eens wat anders dan een restaurant vol gasten die de hele avond naar hun beeldschermpjes zitten te loeren..
Aan de boulevard ontdekten we een van de weinige ijssalons van het land: Coppelia Icecream. Coppelia bleek een grote keten van de staat. Buiten sloten we aan achter een lange rij Cubanen, die door een ijssalondame met een zuur gezicht naar een tafeltje werden gedirigeerd. Een menukaart of verdere uitleg was er niet, dus gokten we maar wat exotisch aandoende namen. Beiden kregen we een coupe met mierzoet ijs in smaken die waarschijnlijk toevallig nog over waren (we gokten dat we aardbei en amandel aten). Het glas water dat we er gratis bij kregen bleek leidingwater, dus niet drinkbaar.
Leuk om naar binnen te lopen voor een staatsrestaurantervaring, maar echt lekker was het niet. Alhoewel, om ons heen zaten de Cubaanse gezinnen wél echt te smullen. Voor hen is Coppelia dé manier om eens ‘Italiaans schepijs’ te proberen. En omdat het erg goedkoop is, bestellen de meeste Cubanen gewoon meerdere porties tegelijk, wat resulteert in grote bakken gesmolten ijs op de tafels. Tip: ga wat vroeger op de dag, zodat er meer kans is dat er nog diverse smaken aanwezig zijn.
Bing Bang Café
Calle 37, Cienfuegos
Geen website
Coppelia Icecream
Calle 7, Cienfuegos
Geen website
Trinidad
Het stadje Trinidad staat op de UNESCO Werelderfgoedlijst. Het pittoreske centrum wordt gekenmerkt door authentieke huisjes met typisch smeedwerken raampartijen en hobbelige straten.
In één van die straten vind je Restaurante Cubita, waar maar liefst drie vegetarische gerechten op de kaart staan, die zelfs in een apart kader benoemd worden.
Voor het eerst zagen we hier een kaasplankje bij de voorgerechten, dat overigens niet in het vegetarische kader benoemd werd. Mogelijk was dat de reden dat de (overigens erg lekkere) kaasjes rijkelijk gegarneerd opgediend werden met tot roosjes gevouwen vleeswaren.
Als hoofdgerecht kozen we de vegetarische paella, wat gewoon rijst met gemengde groenten bleek, en een Cubaanse specialiteit met gemixte groenten van taro, zoete aardappel en pompoen, op smaak gebracht met Cubaanse saus. Het geheel was nogal (zet)melig en de Cubaanse saus bleek slechts vleugje paprikapoeder.
De sfeer van het eethuisje, waar regelmatig livemuziek te beluisteren valt, de met zorg opgemaakte borden én het feit dat je vegetarisch Cubaans kun eten, maakt dit eethuisje toch echt wel een bezoekje waard.
Restaurante Cubita
Calle Gutiérrez 471, Trinidad
Geen website
