In de gratis krant De Zondag zei de Vlaamse politicus Jos D'Haese van de uiterst linkse PVDA dat hij van zijn twaalfde tot zijn dertigste vegetariër was en er vorig jaar mee stopte. Hij wilde door vlees te laten het klimaat redden en stelde vast dat er geen sikkepit veranderde. Want de vleesproductie stijgt. En bovendien wilde hij op familiebarbecues niet meer de lastigaard zijn die om veggieburgers vraagt.
Een kern van waarheid
Het laatste argument doet vermoeden dat hij een nogal onattente familie heeft, want veggieburgers en zoveel meer vegetarisch voor de barbecue zijn overal makkelijk te kopen. Of mogelijk voelde hij zelf heimwee naar een prehistorisch groepsgevoel rond het vuur. Maar zijn andere argument verdient toch overweging.
Het is inderdaad frustrerend en paradoxaal dat we minder vlees eten, maar wel meer vlees produceren voor de export. Zeker in sommige landen in ontwikkeling, waar de levensstandaard stijgt, stijgt ook de vleesconsumptie - zoals dat ooit bij ons ook het geval was.
Europa, de banken, de agro-business spelen graag op de vraag in en zetten de boeren aan tot méér van alles, met een negatieve impact op het milieu. D'Haese pleit dan ook voor een ander landbouwmodel dat meer gericht is op de eigen markt en waarin de boeren een eerlijke prijs krijgen. Zoiets kan enkel verwezenlijkt worden met de hulp van een sturende overheid, die hierbij veel tegenwerking ondervindt en volgens velen veel te traag ageert.
De impact van het individu
Als individu kun je de wereld niet redden, maar het helpt wel, repliceren critici van D'Haese in De Standaard van 7 november 2023. Van je alledaagse handelingen zie je dikwijls niet een onmiddellijke impact, omdat sociale veranderingen nu eenmaal langzaam verlopen. Maar als individu maak je deel uit van een collectief en als je het goede voorbeeld geeft, zullen anderen je mogelijk volgen.
Met 140 000 volgers is Jos D' Haese op TikTok Vlaanderens meest populaire politicus. Het is niet ondenkbaar dat tientallen jonge, klimaatbewuste, vegetarische volgers zich nu naar een nabijgelegen steakrestaurant haasten onder het motto: "Het mag van Jos." Ook vele foertstemmers, die een niet te overzien gedeelte uitmaken van zijn kiespubliek, zullen hun afkeer van vegetarisme en woke nog bevestigd zien.
Maar ook als je het goede voorbeeld geeft, zullen anderen je dus mogelijk volgen. Het klein begonnen initiatief Dagen Zonder Vlees zorgde voor een sneeuwbaleffect dat bedrijven, families en scholen bereikte. Dat is ooit ook gebeurd met zovele positieve, doch tijd vergende, veranderingen in de maatschappij, zoals de strijd tegen rassendiscriminatie en voor vrouwenstemrecht.
Het is begrijpelijk dat individuen soms hun energie verliezen, omdat een strijd lang kan duren. Het schijnt tot onze mededeelzame, emotionele, egogerichte TikTok- of Twitter/X- wereld te behoren om deze hoogstindividuele emoties publiekelijk te delen. Toch zou een politieke influencer als D'Haese er beter even bij stilstaan of zijn uitlatingen geen invloed hebben op anderen en of dat wenselijk is.
En-En en Zen
"Individuen die het niet laten hangen zetten veel in beweging", stelt Dagen Zonder Vlees-initiatiefneemster Alexia Leysen. Maar als de overheid ingrijpt, zo vult ze aan, gaat het gewoon veel sneller. Duurzaamheid is dus een en-en-verhaal.
Voor vegetariërs en bewuste vleesminderaars kan het een goed gevoel geven dat ze meeschrijven aan een, weliswaar langzaam vorderend, positief verhaal van duurzaamheid op het gebied van milieu en dierenwelzijn. Het behoort tot ons westers denken om in alles een doelgerichtheid te leggen. Maar het zou, ook om teleurstellingen te vermijden, ook goed zijn het dagelijks bestaan met een gelukzalige Zen-achtige houding te leven.
Plantaardig eten is namelijk gewoon erg lekker en avontuurlijk. Zie de opkomst van culinaire plantaardige restaurants, van creatieve vegetarische/veganistische gerechten op menukaarten en de rijkdom aan groente-geïnspireerde bloggers en kookboeken. Dat is wat ook Vegatopia al vanaf 1995 met toegankelijke, smaakvolle gerechten aantoont: vegetarisch (is gewoon heel lekker) voor iedereen.
