Een paar dagen geleden stuitte ik op een site genaamd Vegan February. Mijn eerste gedachte was: maar we hebben toch net Veganuary achter de rug? Alhoewel die specifieke Vegan Feb klaarblijkelijk niet is aangeslagen, wordt er dit jaar een Vegan Cuisine February gehouden. Maar eigenlijk is juist november door de Vegan Society uitgeroepen tot World Vegan Month. Dat zijn dus al drie maanden per jaar, en daarnaast zijn er nog de nodige weken en maandagen zonder vlees. Dit zijn allemaal goedbedoelde initiatieven om mensen te verleiden tot een levensstijl met minder of geen dieren of dierlijke producten, maar loopt het aantal van deze initiatieven ondertussen niet een beetje uit de hand?
Van de drie plantaardige maanden is november duidelijk de oudste: in 1994 werd 1 november door The Vegan Society uitgeroepen tot World Vegan Day, ter gelegenheid van hun vijftigjarig bestaan. Later werd de plantaardige dag een veganistische week en vervolgens een World Vegan Month. Veganuary bestaat pas sinds 2014 als jaarlijkse challenge van de voor dit doel opgerichte Britse stichting met de gelijke naam. Door elk jaar mensen uit te dagen om een maand geen vlees, zuivel of eieren te eten, hopen ze de mensheid een stapje verder richting een wereld zonder boerderijen en abbatoirs te bewegen. Januari is de maand van de goede voornemens, wat waarschijnlijk de reden was om deze maand te prikken.
Vegan February heeft een bescheidener traditie: tussen 2017 en 2021 liep deze campagne, een initiatief van een aantal Amerikaanse enthousiastelingen uit Californië. Dit jaar liep de actie Vegan Cuisine Month - February 2023, aangekondigd op de site National Today. Of beide februari-acties met elkaar te maken hebben, of hoe officieel de actie van dit jaar is, heb ik niet kunnen achterhalen. In ieder geval heeft het ervoor gezorgd dat vegan februari op mijn radar is gekomen. Als kortste maand van het jaar is februari natuurlijk erg geschikt voor challenges.
Veganuary en Vegan Feb gaan vrijwel naadloos over in de Nationale Week Zonder Vlees, die loopt van 6 tot en met 12 maart en die dit jaar zijn zesde editie beleeft. Sinds 2022 is de challenge omgedoopt tot de Nationale Week Zonder Vlees & Zuivel, eieren mogen dus blijkbaar wel. En dit jaar doet, dankzij Europese subsidie, ook België mee - en de rest van Europa zal volgen. De Week Zonder Vlees is begonnen als initiatief van Isabel Boerman, de Hippe Vegetariër. Waarschijnlijk heeft de campagne haar succes mede of grotendeels te danken aan de vele commerciële partners, die tijdens deze week allerlei vegetarische producten in de aanbieding doen. Karin Luiten, bekend van haar kookboeken zonder pakjes en zakjes, noemde de week eens gekscherend de "Week Mét Vleesvervanger".
Wie religieus is ingesteld, kan er natuurlijk ook voor kiezen om tijdens de Vastentijd geen vlees en eieren te eten. Oorspronkelijk was dit namelijk verplicht voor katholieke gelovigen, tegenwoordig mogen gelovigen naar "eigen geweten en initiatief" bepalen waar ze zich veertig dagen van willen onthouden. Dit jaar is de Vastentijd tussen 22 februari en 6 april. De Vastentijd begint direct na carnaval, wat zoveel betekent als "het wegnemen van het vlees".
Voor wie het vlees geen hele maand of zelfs geen week kan of wil missen, zijn er ook de wekelijks terugkerende challenges die maar een dag duren. Meatless Monday is wel de meest bekende challenge, die sinds 2003 wordt gepromoot. In Nederland lijkt de Meatless Monday vooral in kantines en bedrijfsrestaurants te leven, maar het eigenlijke doel van de Amerikaanse initiatiefnemers was toch echt om wekelijks een hele dag geen vlees te eten. Uit onderzoek zou zijn gebleken dat mensen aan het begin van de (werk)week het meest open staan voor veranderingen, vandaar de maandag.
De meer religieus geïnspireerde vleesloze dag van de week zou de vrijdag zijn. Net als in de Vastentijd werd vroeger door gelovigen op die dag geen vlees gegeten, onder andere omdat op Goede Vrijdag Jezus zijn vlees aan de mensheid heeft geofferd. Vis mocht dan weer wel, vandaar de uitdrukking Vrijdag Visdag.
Wakker Dier houdt het doel vrij bescheiden en heeft Dierendag, 4 oktober dus, uitgeroepen tot een jaarlijke Eet Geen Dierendag.
Tenslotte is er voor iedereen die zich niet aan een bepaalde maand, week of dag wil binden de VeganChallenge, bedacht door de Nederlandse Vereniging voor Veganisme. Van hen mag je zelf bepalen wanneer je 30 dagen volledig plantaardig wilt eten.
Samenvattend hebben we dus drie volledige maanden per jaar met vegan challenges, dat is in totaal dus een heel seizoen. Als je daarbij de 52 vleesloze maandagen (of vrijdagen) bij optelt, zitten we al op bijna vijf maanden, zeker als we er de week-zonder-vlees en de eet-geen-dierendag bij optellen. Wordt dit niet een beetje erg veel?
Gastredacteur Helen had de meest pragmatische oplossing: koppel die challenges en initiatieven gewoon allemaal aan elkaar en eet het hele jaar door plantaardig. Zeker vegetariërs en veganisten zullen al die initiatieven vooral toejuichen en zich er zeker niet aan storen - maar misschien verbaas jij je net als ik over de hoeveelheid, als je ze allemaal bij elkaar optelt.
Het is op zich geen probleem als je jezelf het hele jaar kan (laten) nudgen om te beginnen met een vega(n) dieet, voor een dag, week of maand. Maar als al deze challenges aandacht krijgen in de media en in reclamecampagnes (zoals tijdens de Week Zonder Vlees), dan wordt het wellicht wel erg opdringerig en lopen de campagnes elkaar wat voor de voeten.
Daarnaast protesteren doorgewinterde vleeseters al sinds jaar en dag tegen Meatless Monday, zeker als die hun door de kantine wordt 'opgelegd'. Verder zal het commerciële karakter en de nadruk op vleesvervangers van de Week Zonder Vlees en Zuivel niet alleen Karin Luiten tegen de borst stuiten - net zoals de actie Geniet van 't Goede, waarin alle deelnemers van de Postcode Loterij bonnen krijgen die ze aan vleesvervangers kunnen besteden.
Uiteindelijk is het natuurlijk aan eenieder om ervoor te kiezen om al dan niet aan een of meer van deze challenges mee te doen, ze allemaal links te laten liggen, of juist het hele jaar door plantaardig te eten. In principe hoeft niemand zich er dus aan te storen, al zullen de campagnes de nodige mensen wel principieel tegen de borst stuiten - en die mensen zullen altijd wel een reden vinden om zich ergens aan te ergeren.
Wat mij vooral verbaast en verheugt is uit hoeveel verschillende hoeken van de samenleving - en om hoeveel verschillende redenen - vegetarisch en plantaardig eten wordt toegejuicht en aangeprezen.
