Voor ons begint de herfst, maar in Zuid-India begint bijna het hoogseizoen (november t/m februari). Een prachtige bestemming, bij uitstek geschikt voor vegetariërs. De (Zuid-)Indiase keuken bestaat namelijk bijna alleen maar uit vegetarische gerechten.
De feiten
De (deel)provincies Zuid-Maharashtra, Goa, Karnataka, Andhra Pradesh, Kerala en Tamil Nadu vormen gezamenlijk Zuid-India. In het zuiden domineert het hinduïsme nog meer dan in het Noorden (waar meer moslims wonen), en wordt het mede vanwege het grote aantal tempelcomplexen ook wel het spirituele hart en ziel van hinduïstisch India genoemd. Vanwege het hinduïsme is de Zuid-Indiase keuken voornamelijk vegetarisch.
Eetgewoonten: veel chai en frituurhappen op straat
In de trein, op straat, rond busstations, overal lopen chai-verkopers rond. Je hoeft ze niet te zoeken, meestal kondigen ze zichzelf aan door “chai chai chai” diep vanuit de keel op te rochelen. Voor een paar rupee krijg je wat van deze mierzoete thee. Een goed begint van de dag, en dit drinken veel zuid indiërs dan ook voor ze aan het ontbijt beginnen, maar eigenlijk gaat het gewoon de hele dag door.
Het typisch zuid-indiaas ontbijt bestaat uit masala dosa of een idli.
Masala, wat ‘kruidig’ betekent, is een term die je in ontzettend veel gerechten en dranken tegenkomt. Masala dosa (zie foto) is een soort harde, knapperige pannenkoek, met daarin of ernaast ‘sambar’ een kruidig linzenmengsel. Idli is een gestoomd rijstcakeje. Je krijgt ook daarbij een schaaltje sambar en soms een chutney. De invloed van de britten is ook terug te vinden in ontbijtrituelen in Zuid India. In veel restaurantjes kun je ook toast krijgen met jam of scrambled eggs.
’s Middags wordt veel in meals-restaurants gegeten. Daarin worden aan de lopende band thali’s geserveerd op grote aluminium schalen met een bananenblad erop. Op de schaal staan kleine bakjes met een pickle, dahl, curd, groente en een (zoete) chutney (zie foto). In het midden van de schaal wordt de rijst gesmeten en vaak krijg je ook papadums of chapati’s on the side. In deze restaurants zit je niet heel rustig. Continu lopen obers heen en weer om schalen bij te vullen, tafels schoon te maken (met zeem), nieuwe schalen uit te serveren.
's Avonds eten veel indiërs thuis of op straat (voor sommigen bestaat daartussen helaas ook geen verschil). Op straat wordt gedurende de hele dag vanalles gefrituurd, zoals vadai (een soort donutachtig gefrituurd broodje). Ook zijn er veel straatverkooppunten met zoetigheden (vaak boterachtig), chai, koffie en fruit. Natuurlijk kun je ’s avonds ook in een restaurant gaan eten. Mealsrestaurants zijn ’s avonds ook open, maar ook restaurants met menu’s. Als vegetariër is Zuid-India een walhalla. Daar staat op een uithangbord van een restaurant bijvoorbeeld niet ‘ook voor vegetariers’, maar wordt er juist aangegeven wanneer ze ook vlees serveren (veg en non-veg). Volgens de Lonely Planet is het vaak zo dat als er ook vlees geserveerd wordt, het zelfs in een aparte keuken wordt bereid.
Ontcijfer de menukaart
Naast de thali’s heb je nog andere gerechten. Je stelt zelf aan de hand van de menukaart je maaltijd samen: je kiest een saus, rijst/papadums/chapati/naan/puri en eventueel een chutney. De namen van de sauzen verwijzen vaak naar de hoofdingrediënten. De Lonely Planet en de Rough Guide hebben best aardige lijstjes opgenomen. Enkele voorbeelden: Alu Gobi (aardappel bloemkool), Alo Mutter (aardappel erwten), Mutter Paneer (erwten met indiase kaas). Er zijn eindeloos veel curries en massala’s. Menukaarten zijn meestal in het Engels (alhoewel de spelling kan verschillen) dus een gerecht als vegetable curry is makkelijk ontcijferd.
In Zuid-India heb je ook heerlijke desserts. Zoals Shrikhand, dat soms ook bij een thali wordt geserveerd, een zoet yoghurtmengsel met kurkuma, kaneel, kruidnagel en vers fruit. Of ijs zoals Kulfi, erg vol doordat het gemaakt is van ingedikte melk en waar nootjes en vruchten worden toegevoegd. Banoffipie is ook een aanrader. Het is een toffeeachtige taart met banaan. Erg zoet!
Specialiteiten
Elke regio heeft zo zijn specialiteiten en legt de nadruk in gerechten
net op iets anders (vaak een subtiel kruidenverschil of een groente die wat meer domineert omdat het in die streek groeit).
Udupi staat bekend om zijn goede koks en restaurants kondigen ook trots aan als ze over zo'n kok beschikken.
Op Chowpatty Beach in Mumbai kun je lekkere Bhel Puri eten (zie plaatje).
Niet met je eten spelen... o ja wel!
In het zuiden van India is het gebruikelijk om met je handen te eten. Nog specifieker: met je rechterhand. De linkerhand is voor onfrisse dingen als je billen afvegen. Als je in een restaurant komt is er meestal een aparte hoek waar je je handen kunt wassen. Begin daarmee. Als je na je bestelling je eten krijgt, kun je het beste je linkerhand op je linkerknie laten rusten. Anders zal je merken dat je onbewust toch met beiden handen gaat lopen kliederen. Je mag je linkerhand wel gebruiken om bijvoorbeeld dahl over je rijst te gieten, maar het mag niet je eten aanraken. Met je rechterhand moet je proberen een soort balletje te maken van de rijst en de saus. Draai je hand om. Het balletje ligt dan net voorbij de palm van je hand, op je vingers. Breng je vingers naar je mond, en duw met je duim het balletje via de puntjes van je vingers je mond in. Het is niet de bedoeling om je vingers je mond in te brengen of ze af te likken. Na het eten was je je handen (en de etensresten) af. Vaak krijg je als toerist wel een lepel of bestek, dus mocht je er niet uitkomen...
Drinken
Er zijn ook drinkgewoonten: als je een drankje deelt (fles) of in een mealsrestaurant bent waar ze de bekers tussen de verschillende gasten door niet grondig afwassen, dan zet je de rand van de beker of fles niet aan je mond. Je houdt het er iets boven en giet het naar binnen. Bij alle andere restaurants kun je ‘gewoon’ drinken. Een fles delen met je reisgenoot op straat, mag je ook best volgens je eigen gewoonten doen. Maar soms wordt er dan wel raar gekeken.
Een lijstje met veelgedronken drankjes:
Chai: De vertaling ervan is thee. Een betere omschrijving is melk met thee en suiker.
Massala chai: Chai met kruiden als kardemom, kruidnagel, gember, kaneel.
Lemon Soda: Soda met een flinke hoeveelheid uitgeperste limoenen. Keuze tussen zoet (met suiker) of zout (met...jawel) of gewoon.
Koffie
Sweet Lassie: een dikke yoghurtdrank met kruiden als kardemom, kruidnagel, kurkuma, kaneel en suiker.
Salt Lassie: net als de sweet lassie maar dan met pittigere kruiden.
Fruit Lassie: zoete lassies waarin fruit is verwerkt, denk bijvoorbeeld aan de Mango lassi, Bananen lassi. Een test voor een goede lassie is dat het rietje er recht op in moet kunnen blijven staan. Dan is ‘ie dik genoeg.
Suikerrietsap: aan de kant van de weg zie je regelmatig mannen met grote stelen suikerriet (sugercane) en een persmachine. Je kunt daar voor een paar rupee een stengel uit laten persen. Let er wel op dat ze geen water toevoegen.
Veiligheid
Bij het eten en drinken in India is het wel van belang dat je let op veiligheid. Drink geen kraanwater, bijvoorbeeld (en drink alleen water waarvan je zeker weet dat het uit een gesealde fles komt). Controleer of ongekookte ingredienten niet met vervuild water zijn gewassen (bij twijfel, niet doen). Drink geen drankjes die aangelengd kunnen worden met water. Veel verkooppunten zeggen het er nadrukkelijk bij als ze 'pure fruit juice (100%)' verkopen.
Wat betreft het eten op straat kan het geen kwaad om je gezonde verstand te gebruiken. Het is verstandig om fruit te schillen voordat je er je tanden in zet. En alle lekkere frituurhapjes moet je zeker proberen, maar bouw het rustig op. Eet de eerste paar dagen in restaurants om je maag te laten wennen.
Zelf koken en boodschappen doen
Boodschappen kun je doen op de markt. Maar daar kun je beter terecht voor een lekker tussendoortje, vers fruit of om de wonderschone kleuren te bewonderen. Hoe lang je ook van plan bent in India rond te reizen, zelf koken doe je niet. Het eten is spotgoedkoop en lekkerder dan de locals kun je het toch niet maken.
