We naderen het eind van de verharde weg en hobbelen nog een stukje verder. Achter het stuur zit Elisabeth, haar man Stefano staat ons al bij de olijfbomen op te wachten. Gisteren lieten we jullie kennismaken met dit leuke stel dat een vegetarische agriturismo runt in de Sabijnse heuvels van Italië. Vandaag vertellen we jullie hoe ze olijfolie maken van de oeroude olijfbomen op hun terrein en daarbij ook nog een 2000 jaar oude Romeinse villa vonden.
Stefano's ogen glinsteren als we uitstappen. Hij gaat ons eindelijk zijn verrassing laten zien. We hebben gehoord dat er hier in de heuvels één van de grootste olijfbomen van het land zou staan. Zou hij ons die laten zien?
"Oil is not only food, it is history" begint Stefano zijn verhaal. Hij gebaart naar zijn huis en de grond eromheen. Zijn eigen knusse huis is honderd jaar oud, maar hij wil ons meenemen naar een hele andere tijd. "Sluit je ogen en stel je eens voor dat je hier in een oude Romeinse villa loopt. Een soort hofboerderij van een hectare groot, meerdere verdiepingen. We lopen nu door de woonkamer."
We proberen ons voor te stellen dat we over een mooi gefundeerde eerste verdieping van een Romeinse villa lopen, maar worden terug in de realiteit geworpen doordat we al struikelend afdalen langs zijn huis naar beneden.
Jaren geleden kocht Stefano de grond met de olijfboomgaard van herders, twee broers. Hij vond op het terrein onder ladingen mest de resten van een villa Romana, een oude Romeinse boerderij.
Geen grootste olijfboom van het land dus, maar een mogelijk meer dan tweeduizend jaar oude villa. Daar nemen we genoegen mee.
Omdat toen Stefano de resten vond de lokale overheid niet zat te wachten op de zoveelste opgraving en hij niet op medewerking kon rekenen, organiseerde hij een werkkamp met vrijwilligers om hem te helpen de oude villa op te graven. Eén van deze vrijwilligers was Elisabeth uit België, en zo ontmoetten ze elkaar. Inmiddels runnen ze niet alleen een agriturismo, maar geven ze ook rondleidingen langs de boomgaard en opgravingen.
Het huis waar zij wonen staat bovenop de oude villa Romana. Stefano neemt zijn gasten graag vergezeld van enkele zaklampen mee de donkere gangen in en vertelt gepassioneerd over de ondergrondse opgravingen. In de villa Romana kun je grote open ruimtes zien, met als hoogtepunt drie aaneengrenzende bassins waarin vroeger de olijfolie via een ingenieus principe van het water werd gescheiden. Stefano heeft zelfs aanwijzingen gevonden dat de villa ooit toebehoorde aan Pompeius de Grote, één van de rivalen van Julius Caesar. Als dat zo is, dan is de villa 2000 jaar oud. Hetgeen Stefano vertelt maakt indruk op ons. Het is amper voor te stellen dat mogelijk nog voor het jaar nul op deze plek olijfolie werd gemaakt in de bassins waar we nu voor staan met onze zaklampen. We zien voor ons hoe de oude Romeinen hier in de groene heuvels ook al van olijfolie genoten.
We komen weer bovengronds en lopen naar de aangrenzende olijfboomgaard van Stefano. Er staan zeker elf variëteiten olijfbomen. Er zijn ook voorheen onbekende soorten bij, wat doet vermoeden dat het om erg oude bomen gaat. Eén van de bomen is 1500 jaar oud, wat bijzonder is. Sommige bomen zijn nog groter en mogelijk nog ouder.
Terwijl we door de boomgaard scharrelen, duikt er ineens een ezel achter ons op die onze camera wel interessant vindt. Deze vriend en zijn kompanen houden het heuvelachtige terrein begaanbaar met hun gegraas. De boomgaard heeft namelijk nogal veel hoogteverschillen, waardoor het niet mogelijk is de lage begroeiing machinaal bij te houden. Ook de olijven moeten met de hand worden geplukt.
Ieder jaar in oktober komen er groepen vrijwilligers en bekenden helpen met het oogsten van de olijven. Vervolgens wordt er olie van geperst, zo’n 1000 liter per jaar. Deze Sabina-olie is biologisch. Hij is heerlijk fris en grassig. Wij kochten in de agriturismo de allerlaatste flessen van het afgelopen olieseizoen. Vanaf oktober is er weer een nieuwe oogst, die nog veel intenser van smaak blijkt te zijn.
Wil je deze verse olie meteen proeven? Dan kun je je als vrijwilliger aanmelden om te helpen bij de olijfpluk. Hij is ook te koop via familie van Elisabeth in België* en als je als toerist de agriturismo bezoekt zul je hem tijdens het eten proeven.
We kunnen deze tour door de Romeinse villa en olijfboomgaard van harte aanbevelen (7 euro per persoon). Je kunt 'm ook volgen als je niet bij Elisabeth en Stefano in de agriturismo verblijft, maar elders in de buurt.
Wie nog meer olijfoliegeschiedenis wil zien, kan trouwens nog een oude olijfoliemolen bezichtigen in het kasteel van Mompeo. In het prachtig gerestaureerde dorpskasteel is een kleine tentoonstelling te zien met oude gereedschappen die bij de olijvenpluk werden gebruikt. Je kunt deze molen bezoeken op aanvraag. Informeer bij Stefano en Elisabeth voor de mogelijkheden.
Wil je nog meer weten over agriturismo Le Mole sul Farfa? Lees dan ons uitgebreide artikel over deze leuke plek.
*(de olie kun je kopen/ophalen in de buurt van Antwerpen en Brussel, mail naar voor meer info)
