Wat hebben Nederlanders met andijvie? In de supermarkt vind je deze groente het hele jaar door, handig fijngesneden of als hele krop. Wij kopen andijvie dan ook graag in elk jaargetijde en vrijwel steevast met één doel: andijviestamppot. Naast prei zou je andijvie onder de noemer traditioneel Nederlandse groenten kunnen scharen.
Een typisch Nederlandse groente?
Andijvie is een bladgewas dat verwant is met de witlof. Andijvie komt uit het Middellandse Zeegebied en een voorloper werd al door de Romeinen gecultiveerd. Pas veel later, in 1830, werd de andijvie in België 'herontdekt' door een boer, die eigenlijk cichorei, surrogaatkoffie, wilde kweken. Je hebt twee hoofdsoorten: de heelbladige andijvie (de andijvie die we het meest gebruiken) en de edelere krulandijvie.
Andijvie wordt niet alleen in Nederland geteeld: in de winter komt de andijvie uit Italië of Spanje. De Italianen en Spanjaarden lijken, ondanks de mediterrane oorsprong, echter niet goed raad te weten met deze groente, net zoals de Duitsers. In Duitsland heet andijvie 'Endiviensalat' en dat is ook precies waar andijvie voor wordt gebruikt: in de salade. Erg populair is salade met andijvie bij onze oosterburen echter niet en daarom moet je geluk hebben om andijvie in de supermarkt of op de markt te vinden.
Andijviestamppot
Stamppot, gepureerde gekookte aardappelen met groenten, is iets typisch Nederlands. Boerenkoolstamppot bijvoorbeeld is nagenoeg onbekend in Duitsland, daar eet men boerenkool als een soort stoofpotje met veel vlees. De Duitsers zijn al helemaal niet op het idee gekomen dat aardappelpuree met andijvie heel erg lekker kan zijn.
Wij Nederlanders doen dat dus wel en ik, als Nederlander in Duitsland, mis af en toe de vanzelfsprekendheid van een stamppot andijvie. Gek genoeg vooral in de winter, alhoewel andijviestamppot eerder bekend staat als een zomerse stamppot.
In mijn leven heb ik allerlei soorten andijviestamppot gemaakt en voorgeschoteld gekregen. Een wat drogere aardappelpuree met relatief weinig echt rauwe andijvie, maar ook een vette, smeuïge puree met heel veel bijna gekookte andijvie en vooral veel kaas. Voordat ik vegetariër werd natuurlijk ook met spekjes, die horen er voor veel Nederlanders gewoon bij. En alle varianten tussen deze extremen.
Een groot voordeel van andijviestamppot is dat het lekker snel klaar is, zeker als je kant-en-klare aardappelpuree gebruikt. Even een zakje aardappelpuree met water in een pan gooien, voorgesneden andijvie erbij en klaar is je stamppot. Met 'echte' aardappelen is het natuurlijk lekkerder en niet eens zo heel veel meer werk.
Andijvie anders
In Duitsland wordt andijvie voornamelijk als salade gegeten. De Duitse tv-kok Tim Mälzer heeft een lekkere salade gemaakt van andijvie met tomaat, honing en hazelnoot.
De Amerikaanse Martha Stewart verwerkt andijvie ook graag in een salade met noten en zaden, of met appel voor een zoete component. Ook heeft ze verschillende pasta's met andijvie, wat gezien de mediterrane oorsprong niet verwonderlijk is. Je kunt andijvie ook simpel kort wokken met een uitje, knoflook en een pepertje.
Een andere klassieke combinatie is andijvie met bonen, zoals dit Spaanse potje met andijvie, kikkererwten, komijn en piment en een Italiaanse versie met kikkererwten.
Terug naar de andijviestamppot
Hoe je je andijviestamppot maakt of eet, dat maakt niet zoveel uit. Hoofdzaak is dat je het lekker vindt. Maar misschien is het des te leuker en lekkerder als je beseft dat die andijviestamppot die je net hebt gemaakt, iets typisch Nederlands is. En dat je daar best een beetje trots op kunt zijn. Niets let je echter om inspiratie op te doen in den vreemde. Schroom dus niet om de stamppot te kruiden met komijn of piment, te serveren met kikkererwten, of te garneren met noten.
Ik was vorige week op bezoek bij mijn ouders en heb een krop andijvie bij de lokale Albert Heijn gescoord, Italiaanse oogst. Bij gebrek aan melk kookte ik de aardappelen met foelie en laurierblad en ving het kookvocht op. Omdat ik toch vegan bezig was, gebruikte ik, naast het kookvocht, in plaats van een klontje boter, lijnzaadolie en goede olijfolie om de aardappelpuree lekker smeuïg te maken. Een snufje nootmuskaat en peper maakten de aardappelpuree af. Erdoor mengde ik ca. 250 gram andijvie en wat zongedroogde tomaten. Bestrooid met geroosterde amandelen en zonnebloempitten was het een waar feestmaal. Een precies recept is niet nodig, dunkt me.
Meer andijvie!
- Groente van de week: andijvie
- Zomerstamppotje met frisse andijvie
- Italiaanse wintersalade met gegrilde andijvie
- Andijviestamppot met gorgonzola
