Lobbyorganisatie Fairfood publiceerde deze week een lijst met 3000 onderzochte producten uit de supermarkt. Slechts 450 producten kregen het predicaat 'goed'. Opvallend is dat ook een aantal biologische producten op de rode lijst is beland. Vegatopia-redacteur Eelco vindt het maar verwarrend, al die verschillende keurmerken.
Voor veel mensen komt de keuze om vegetariër (pescotariër, flexitariër of veganist, vul hier uw categorie in) te worden tenminste deels voort uit ideologische overwegingen. Welke die overwegingen zijn, stel ik hier niet ter discussie – dat mag ieder voor zichzelf bepalen. Wel durf ik te stellen dat je het als vegetariër redelijk makkelijk hebt. Afgezien van de welbekende problemen met gelatine, stremsel en E-nummers is het vrij eenvoudig: een product is vegetarisch of niet en producenten zijn wettelijk verplicht de ingrediënten netjes op de verpakking te schrijven. Met een beetje oefening kun je een vrij afgewogen keuze maken.
Een logische stap na (of tegelijk met) de keuze voor diervriendelijke producten is de keuze voor mens- en milieuvriendelijke producten. In veel supermarkten vind je aparte schappen met biologische en/of fair-trade producten, allemaal versierd met hun eigen keurmerk: Max Havelaar, EKO, AH Biologisch, Fair Trade en wat dies meer zij. Met een beetje geluk staan deze producten zelfs in hetzelfde schap als de ‘normale’ producten.
Allemaal leuk en aardig, maar wat betekent ‘biologisch’ of ‘fair trade’ nu eigenlijk? Elke organisatie en elk keurmerk hanteert zijn eigen definities – die al dan niet uitvoerig zijn beschreven op hun Website. Maar hoe weet ik als eenvoudige consument of een Fair Trade chocoladereep ‘beter’ is dan een biologische chocoladereep? En wat als er geen product met een keurmerk in de schappen staat – kies ik dan het huismerk pindakaas of toch liever Calvé?
De lobbyorganisatie Fairfood heeft onlangs op haar site een lijst met producten gepubliceerd die je, naar hun mening, beter wèl of beter niet kunt kopen. Interessant is dat je in de ‘groene’ lijst veel huismerken zonder keurmerk vindt en in de ‘rode’ lijst een aantal producten uit de serie ‘AH biologisch’. Hallo, Fairfood, waarom mag ik geen AH Biologisch Magere yoghurt kopen? Krijgen de koeien te weinig vrije lucht of wordt de yoghurt verpakt door onderbetaalde gastarbeiders uit Polen? Of is de yoghurt volgens jullie helemaal niet biologisch? De Website meldt dat “Fairfood een positief koopadvies geeft over een product wanneer het bovengemiddeld duurzaam is of meer vooruitgang boekt dan zijn concurrenten.” Maar je kunt van mij toch niet verwachten, dat ik weet dat "AH Excellent Perla Ethiopie Kaffa koffie-pads" wèl fair zijn geproduceerd en "AH Excellent Indiase darjeeling van de tweede pluk" niet – en bovendien zou ik wel willen weten waarom.
Laat ik voorop stellen dat ik Fairfood een uitermate sympathiek initiatief vind. Toch bekruipt mij een onaangenaam gevoel: een keurmerk dat keurmerken keurmerkt. Naast de wildgroei aan keurmerken, elk met hun eigen criteria, krijgen we nu ook meta-keurmerken die hun eigen criteria toepassen op de criteria van andere keurmerken. Bovendien bestrijken de keurmerken slechts een beperkt scala aan producten waarvan iedereen weet dat er een verhaal achter zit: fruit, groente, koffie, chocolade, dat soort werk. Maar is Coca Cola milieuvriendelijker dan Pepsi Cola? Dat vertellen ze me dan weer niet. Smaak is in ieder geval geen goede graadmeter: in de beginjaren was Max Havelaar koffie op zijn zachtst gezegd niet te genieten.
Dat je in de supermarkten kunt kiezen voor biologische aardbeien of Max Havelaar koffie is een goed begin – afgezien van de bovengenoemde vraagtekens. In een restaurant zul je echter moeite hebben een kop ‘fair-trade koffie’ te bestellen of een coupe ‘biologische Dame Blanche’. Wat kunnen vegetariërs zich dan gelukkig prijzen, dat ze slechts hoeven te vragen of de champignonsoep met runderbouillon is toebereid – een beetje geoefende ober kan die vraag terstond beantwoorden. Je redt er misschien de wereld niet mee, maar in ieder geval worden je keuzes in acht genomen.
Wat ik met dit artikel in ieder geval duidelijk heb willen maken, is dat keurmerken – hoe sympathiek en goedbedoeld ook – geen garantie zijn voor een dier-, mens- of milieuvriendelijk product. Het is dus zaak je eigen ogen en oren open te houden. Ik ben de laatste die je een bepaalde keuze opdringt en ik ben wars van enige scherpslijperij. Doe wat je wilt, maar wees kritisch en geloof niet blind in een willekeurig, goeduitziend keurmerk. Bewust zondigen is beter dan onbewust je eigen principes schenden.
Reageren? Discussieer mee op het Vegatopia Webforum.
