Onlangs kwam in het nieuws dat steeds meer vegetarische restaurants de deuren sluiten of weer vlees in het menu opnemen. Dit werd juist als een positieve ontwikkeling gepresenteerd: het vegetarische aanbod in reguliere restaurants is ondertussen flink groter en breder geworden. Een mooie aanleiding om eens terug te blikken op de vegetarische ontwikkelingen in de afgelopen twee decennia, met smakelijke en minder smakelijke anekdotes.
De barre beginjaren (2002-2006)
Het forum van Vegatopia is niet alleen een plek om culinaire tips uit te wisselen, maar ook een plek om je frustratie kwijt te kunnen, bijvoorbeeld over het gebrek aan vegetarische opties tijdens bedrijfsuitjes. De afgelopen jaren is het opvallend rustig in het desbetreffende discussiedraadje, een bevestiging dat er inderdaad nog maar weinig te klagen is.
In 2002 was dat nog geheel anders. Toen vond men vegetarisch eten nog 'apart' of werd er speciaal voor de vegetariër vis besteld. Forummer Sam, die nog steeds actief is, had vaak bedrijfsetentjes in het buitenland en voelde zich een enorme zeikerd als ze het concept vegetarisme weer eens uitgebreid moest uitleggen. Redacteur Sven ondervond minder problemen, behalve dan dat collega's hem plagend vroegen of hij toch niet stiekem Zwan-worstjes at.
De woorden 'lastig' en 'ongezellig' duiken in die jaren regelmatig op. Een ex-forummer, die in Haagse (linkse) kringen werkte, kreeg te horen: "Dan eet je van tevoren maar wat". Zelfs Wouter Bos zou in die tijd niet al te openlijk hebben rondgebazuind dat hij vegetariër was, werd fijntjes op het forum gemeld.
Een bijzonder lastige categorie bedrijfsuitjes is de barbecue. In 2004 beschreef Sam dit als volgt: "Per persoon 1 spies met daaraan: 1 champignon, 1 stukje paprika, 1 schijfje courgette en een halve ui. En daarbij: 1 maiskolf. Verder alleen stokbrood. Alle salades waren niet vegetarisch, en er was geen friet bij. Ik weet niet hoe ze zich voorstellen dat een vegetarier hier op overleeft. Voor de vleeseters waren er stapels en stapels vlees." Naast barbecue was steengrillen om bekende redenen ook een probleemcategorie.
Ook vegetarische soep die stiekem toch niet vegetarisch is, komt regelmatig terug. Zo had ik in 2006 bij de kerstlunch een 'vegetarische' pompoensoep met kippenbouillon en boden Moniques collega's haar vriendelijk aan dat ze de ballen wel voor haar uit de soep konden scheppen. In hetzelfde jaar had Sam in Australië geen zin in vegetarische sandwiches met restjes kipsnippers en kreeg de reputatie van 'zo'n vegetariër die per se haar lunch op een apart bordje wil'.
De overgangsjaren (2006-2018)
Ik was in 2006 op een conferentie in Dublin. Naast de nodige grappig bedoelde opmerkingen heb ik toen klaarblijkelijk een vegetarische curry met kroepoek en garnalen gekregen, die ik er toen maar vanaf heb geschept. Later dat jaar had ik tijdens een conferentie op Kreta een lastig moment: een vegetarisch auberginehapje bleek stukjes ham te bevatten. Omdat ik met belangrijke tafelgenoten aan tafel zat, was uitspugen geen optie. "Mijn maag is de hele middag van slag geweest," lees ik nu terug.
Een jaar later was ik weer terug op Kreta en toen was alles boven verwachting goed geregeld. Blijkbaar was 2007 een omslagjaar, want verschillende forumleden meldden dat hun vleesetende collega's het vegetarische eten van hun bord keken - of letterlijk voor hun neus van het buffet namen, waardoor er voor henzelf niets overbleef.
In 2008 kreeg LL de Ling voor het eerst de keuze-optie 'vegetarisch' bij het registreren voor een conferentie - de optie 'vegan' was toen nog nagenoeg onbekend. Helaas zat in het vegetarische lunchpakket een broodje met tonijn en kregen de vegetariërs tijdens het conferentiediner als hoofdgerecht "gewoon hetzelfde zonder vl33s!"
Ook in de daaropvolgende jaren werd er nog flink gezeurd over niet-begrijpende collega's en familieleden, en ik ben in die tijd blijkbaar eens afgescheept met een "bordje met schijfjes tomaat en mozzarella, plus een blaadje basilicum" als hoofdgerecht. Vooraf doorgeven dat je vegetariër bent was dus nog altijd geen garantie dat daar (serieus) rekening mee werd gehouden.
Gelukkig wordt er ook steeds vaker gemeld dat het wél goed was geregeld. In 2010 werd er zelfs een half jaar lang niets gepost in de forumdraad en vanaf 2012 was de toon ronduit positief. In 2014 was ik op een conferentie in Santiago de Chile, waarbij bijna een kwart van de deelnemers had aangegeven vegetarisch te willen eten. In 2018 constateren verschillende forummers tevreden dat het echt veel beter is geworden: "Ik heb elke paar weken wel een werk-etentje en heb hier al jaaaaaren niet meer gepost!"
Lekker vegetarisch voor iedereen wordt realiteit (2018-nu)
In 2019 meldde ik enthousiast dat de lunch op de Radboud Universiteit Nijmegen vanaf 1 september standaard vegetarisch was en ik roemde de smakelijke oesterzwambitterballen. Al wordt vegetarisch steeds vaker de standaardoptie, compleet plantaardig is vaak nog wel problematisch. Zo schreef Helen in 2022: "Je raadt het al: broodjes vlees en kaas oid. Ik heb in 3-voud 'vegan' doorgegeven." M. had in 2023 onverwacht het probleem dat er bij de volledig vegetarische lunch nauwelijks plantaardige opties waren. "In plaats van makkelijker is het nu dus alleen maar lastiger voor me geworden"
Het laatste bericht in het forumdraadje is gepost in juli 2024, bijna een jaar geleden: "Het is in 2024 een stukje makkelijker dan in 2002." Omdat vegetariërs en zeker veganisten met minder dan 5% een kleine minderheid blijven, is het nog steeds een goed idee om van tevoren je wensen door te geven én na te vragen, maar dan kun je er ook (bijna) zeker van zijn dat er prima rekening mee wordt gehouden en dat je - net als de rest van het gezelschap - smakelijk kunt eten.
We kunnen kortom tevreden concluderen dat ons motto "lekker vegetarisch voor iedereen" in 22 jaar tijd van een utopie tot werkelijkheid is geworden. Vegetarisch in restaurants en op bedrijfsuitjes is geen probleem meer en vaak zelfs de standaard. Ik denk dat het slechts een kwestie van tijd is voordat dit ook voor plantaardige catering geldt.
