De Nijmeegse fractie van de Partij voor de Dieren pleitte afgelopen week ervoor dat er in het stadhuis geen vlees meer zou worden geserveerd. Andere partijen zijn sceptisch, maar toch zal er onderzocht worden of vegetarisch eten de norm kan worden. Ik denk dat dit een slecht idee is. Dwang werkt averechts, je kunt veel beter inspireren en verleiden.
Telkens als vegetarisme in het nieuws komt, is er weerstand. Zo lokte de lancering van de vegetarische rookworsten van onder andere De Vegetarische Slager en Unox naast juichende reacties ook een hoop gezeur uit in de trant van: "Wij laten ons door die vegetariërs niet ook nog eens de rookworst afpakken. Worst zonder vlees is geen worst!" Blijkbaar zijn er mensen die echt bang zijn dat hun vrijheden zullen worden ingeperkt door de lancering van een nieuw product. Maar hoezo zou een nieuw vegetarisch product een bedreiging zijn voor die mensen die wél per se vlees willen eten?
Ik denk dat de overtuigde carnivoren bang zijn dat vegetarisch (of zelfs veganistisch) eten de norm zal worden en dat de maatschappij met gefronste wenkbrauwen op de laatste verstokte vleeseters zal neerkijken. "Vlees eten is het nieuwe roken" is tenslotte een opmerking die je al geruime tijd in de media ziet en hoort. Inderdaad is het dringend nodig om drastisch minder vlees, vis en zuivel te eten, als een van de vele maatregelen om de klimaatverandering tegen te gaan. Daarnaast kan niemand meer beweren dat hij of zij níet op de hoogte is van de misstanden in de intensieve veehouderij. Er zijn dus meer dan voldoende redenen om vegetarisch en vegan eten te stimuleren. Dwang is hiervoor echter een slecht middel.
De belangrijkste reden waarom een vleesverbod of een verplichte vleesloze dag van overheidswege (momenteel, althans) ondenkbaar is: slechts 5% van de bevolking is vegetariër en minder dan 1% veganist. Voor de duidelijkheid: 95% van de bevolking eet dus (nog) vlees. Ter vergelijking: het percentage Amerikanen dat alcohol dronk bij de invoering van de Drooglegging was lager, 'slechts' 80% van de politici dronk destijds. Net zoals een vrijdagmiddagborrel zonder wijn en bier voor veel mensen ondenkbaar is, kan ik me goed voorstellen dat een verplichte vleesloze receptie of kantinemaaltijd mensen tegen de borst stuit. Met als gevolg dat het vlees de illegaliteit in zou gaan, al was het maar dat men na de vegetarische borrel massaal gezellig nog een Broodje Gehaktbal bij de FEBO zou gaan scoren.
In 2015 kwam de Refter, de mensa van de Radboud Universiteit (ook in Nijmegen, inderdaad) in het nieuws omdat er een verplichte vleesloze maandag werd ingevoerd, wat tot nogal verdeelde reacties leidde. Inmiddels lijkt die vleesloze maandag stilletjes te zijn afgeserveerd, wel wordt er (uiteraard, zou ik zeggen) dagelijks een vegetarische maaltijd aangeboden. En daarnaast is er het succesvolle Nijmeegse initiatief 'vegetarische donderdag', wat echter niet betekent dat je nergens in Nijmegen of in de universiteitskantine een rundvleeskroketje of een gehaktbal kunt krijgen. Stimuleren en verleiden lijkt dus goed te werken, verbieden niet.
Ik ben vegetariër, maar ik heb mezelf nooit verboden om vlees of vis te eten. Als ik ontzettend zin zou hebben in een stuk vlees of die niet-vegetarische bitterbal niet zou kunnen weerstaan, zou ik dat zonder een (echt) slecht geweten doen. Ik ontzeg mezelf dus niets: ik heb gewoon totaal geen behoefte aan vlees of vis, het is me zelfs al heel snel tegen gaan staan. Ik persoonlijk heb liever dat mensen bewust (minder) vlees (liefst zo biologisch en diervriendelijk mogelijk) eten dan dat ze (al dan niet verplicht) zuurpruimende, ontevreden vegetariërs worden.
Verplicht ik mensen om vegetarisch te eten? Ja natuurlijk, als er gasten bij mij thuis komen, dan staat er geen vlees op het menu. Dat weet iedereen en ik geloof niet dat iemand ooit om die reden heeft besloten niet te blijven eten. Verplicht ik mensen om vegetarisch voor mij te koken? Ja, eigenlijk wel, want als er niets vegetarisch op het menu staat, dan sla ik een uitnodiging af - dat is overigens nog nooit gebeurd. Verplicht ik mensen met wie ik uit eten ga vegetarisch te eten? Nee, natuurlijk niet. Wel laat men zich vaak graag verleiden om eens bijzondere vegetarische gerechten te kiezen.
Wat ik - en andere vegetariërs - vaak wel schijnen te doen, is dat we met ons groene, gezonde, ethische bordje non-verbaal degenen die wel voor een schnitzel of steak gaan een schuldgevoel geven. Let wel: dat gebeurt automatisch, zonder dat er een woord over wordt gewisseld. Tegen mensen die dat gevoel inderdaad hebben, zou ik zeggen: misschien is dat toch een teken dat je zelf vindt dat je je consumptiegedrag eigenlijk aan zou moeten passen. Dat is echter je eigen keus,
Er zijn vele goede redenen om (veel) minder vlees te eten. Vleeseters, wees echter gerust: we pakken jullie je vlees echt niet af. Wel zullen jullie moeten leren leven met een toenemend maatschappelijk bewustzijn over de gevolgen van de (huidige) vleesproductie en -consumptie. Vooralsnog denk ik dat dwang om vegetarisch te eten niet noodzakelijk en niet gewenst is. Wel denk ik dat het nuttig en nodig is om mensen te motiveren en te inspireren om altijd, vaak of soms lekker vegetarisch te eten. Vegetarisch, maar vooral ook lekker. En dat is precies wat wij op Vegatopia proberen te doen.
