Zullen we vandaag sushi van de yuppen-toko meenemen of roerbakken we vlug iets uit het Vegatopia-kookboekje? Dat zijn de kookproblemen waar wij ons doorgaans mee bezighouden. En dan ineens hoor je iets waardoor je denkt: waar maken we ons in godhemelsnaam druk over? Dit keer was 't het nieuws dat in India jaarlijk een half miljoen mensen sterven als gevolg van rook die vrijkomt bij het koken.
Je weet het meteen als je het leest: dit is zo'n nieuwsbericht dat je de komende dagen gaat bezighouden. Een half miljoen doden door kookrook, alleen al in India. Wat zal het effect dan wereldwijd niet zijn? Dus sla je aan het Googelen en voor je het weet, verdrink je in de schokkende feiten. Gelukkig vind je ook een paar positieve puntjes.
- Ongeveer de helft van de wereldbevolking is door armoede veroordeeld tot het koken op brandstoffen als hout, kolen of dierlijke uitwerpselen. De rook die daarbij vrijkomt, is zeer schadelijk voor de gezondheid en veroorzaakt onder meer chronische luchtweginfecties, longontstekingen en longkanker.
- Het effect van kookrook is vergelijkbaar met het wegpaffen van twee pakjes sigaretten per dag.
- Wereldwijd sterven anderhalf miljoen mensen per jaar als gevolg van de ingeademde rook. In de tijd dat wij onze roergebakken paksoi met gember klaarmaken (20 minuutjes werk) bezwijken zestig (!) mensen aan ziekten die veroorzaakt zijn door kookrook.
- Rook treft vrouwen en kinderen het hardst. Vrouwen in ontwikkelingslanden brengen gemiddeld drie tot zeven uur per dag door op plekken waar ze blootgesteld zijn aan vuur en rook, meestal zijn hun kinderen bij hen in de buurt.
- Het probleem is het grootst in India, China en in de landen ten zuiden van de Sahara.
- Op het Indiase platteland heeft meer dan 70 procent van de woningen nul komma nul ventilatie, waardoor de schadelijke rook lang blijft hangen. De WHO schat dat de luchtverontreiniging in woningen op het platteland zes keer zo groot is als de luchtvervuiling in een miljoenenstad als New Delhi.
- De Wereldgezondheidsorganisatie ziet drie manieren om de problemen terug te dringen: 1) introductie van schonere brandstoffen 2) verbeterde fornuizen en ovens 3) voorlichting over de gevaren van kookrook. Onderzoek wijst uit dat het verbeteren van fornuizen en ovens het meest effectief is bij het terugdringen van doden door kookrook.
- De hindernissen bij het oplossen van de problemen zijn niet alleen financieel van aard. De hulp wordt ook bemoeilijkt doordat mannen klagen dat het eten minder lekker smaakt als er bij de bereiding minder rook vrijkomt. Ook wordt het advies om meer te ventileren in de wind geslagen omdat men ervan overtuigd is dat de rook insecten en slangen buiten de deur houdt. 
- Philips heeft een houtfornuis ontwikkeld dat de rookontwikkeling met 90 tot 99 procent kan terugdringen.
- Oxfam Novib heeft een project in de Sudanese regio Darfur waarbij 2500 vrouwen hebben geleerd hoe ze eenvoudige, energiezuinige oventjes kunnen maken van klei, modder, water en ezelmest. Hierdoor wordt de helft tot driekwart minder hout verstookt.
- De Wereldgezondheidsorganisatie schat dat ze 489 miljoen euro nodig heeft om het probleem wereldwijd aan te pakken, maar heeft tot nu toe slechts 10 procent van dat bedrag kunnen losweken bij donoren. Oorzaak "Donoren vinden het probleem niet sexy genoeg om geld voor te geven", zegt Alex Hildebrand, gezondheidsadviseur van de WHO in Zuidoost-Azië.
Vooral dat laatste punt zet ons aan het denken. Het is toch godgeklaagd schokkend dat mensen rustig achterover blijven leunen omdat een oventje geen geil product is? Dit is een ramp met een omvang van ruim zes tsunami's! Daar moeten we wat aan doen.
Maar wat? Dat is een vraag waar we vooralsnog het antwoord niet op hebben. Want vind maar eens een organisatie die een project heeft op dit gebied of een politieke partij die zich er voor wil inzetten. We komen hier ongetwijfeld binnenkort nog terug en gaan ondertussen een aantal organisaties en personen aanschrijven met de vraag: wat doet u en wat kunnen wij doen?
 Meer! Links naar andere artikelen over dit onderwerp: WHO: Indoor air pollution and household fuels Britse organisatie Practical Action zet zich in tegen kookrook Project van Oxfam Novib in Darfur Slim Philips-fornuis dat rook in huis minimaliseert |
