Om het einde van de werkweek te vieren, nam ik zonet een eerste slok van een goudblonde tripel van Westmalle. Mijn geluk is volkomen, alleen vind ik het toch een beetje jammer dat ik hem niet kan vergelijken met de allernieuwste trappist, die in Italië gebrouwen wordt. Dit jaar kreeg het Italiaanse bier 'Tre Fontane', van de gelijknamige abdij in Rome, namelijk het begeerde keurmerk ATP: Authentic Trappist Product.
Het wordt dan ook binnen de muren van de abdij gebrouwen, dat is één van de vereisten om de titel 'trappist' te krijgen. Andere vereisten zijn het in stand houden van het klooster, het steunen van liefdadige doelen en de betrokkenheid van paters bij de productie. Hiermee wordt de internationalisering van dit kwalitatief hoogstaande hogegistingbier verdergezet.
Oorspronkelijk waren het vijf Belgische trappistenbieren die de benaming mochten gebruiken: Westmalle, Westvleteren, Chimay, Rochefort en Orval (een verplicht lijstje voor de bierliefhebber toen). Naast Achel in België, kwamen er nog La Trappe en Zundert bij in Nederland, Spencer in de Verenigde Staten en Stift Engelszell in Oostenrijk.
Tre Fontane
Net als in onder andere Westvleteren, Zundert en Rochefort, houdt men de productie van Tre Fontane beperkt. Ze brouwen er duizend hectoliter per jaar, wat voldoende is voor de verkoop in de abdijwinkel (waar ook chocolade en eucalyptuslikeur te koop zijn) en in enkele cafés in Rome. Men zal dus voor degustatie naar Rome moeten en het liefst naar de groene long die de abdij bij het Europese kwartier vormt met haar olijfgaard en eucalyptusbomen. Die laatste geven een merkwaardig smaakingrediënt aan het bier, doch de smaak van eucalyptus is gelukkig zacht en niet te doordringend aanwezig in deze nieuwe trappist. Daarmee is het ook een van de weinige gearomatiseerde trappistenbieren.
Graden en tripels
Met 8,5 graden is het een zware tripel, in de traditie van de volle tripel van Westmalle, die door kenners als één van de beste bieren van de wereld beschouwd. Er wordt gefluisterd dat de biergist, een onderschatte factor voor de smaak, met broederlijke collegialiteit door een Belgische abdij werd geschonken aan de Italiaanse collega's.
In navolging van het succes van het patersbier, ontstonden in de loop der jaren tal van abdijbieren die onder licentie van een abdij tóch buiten haar muren in een brouwerij werden gemaakt. Met de opgang van de speciaalbieren, wilden alle grote brouwerijen hun eigen abdijbier, meestal een blonde en een donkere versie rond de zes en een tripel boven de acht graden. Leffe (Ab-Inbev), Grimbergen (Alken-Maes), Tongerloo (Brouwerij Haacht), Maredsous (Duvel-Moortgat), Affligem (Heineken) werden in aan de brouwerij verbonden cafés en in het buitenland verkocht.
Ook kleinere brouwerijen lanceerden, een imago van degelijkheid en uitstekende smaak zoekend, hun patersbier. De Abt van Brouwerij Bernardus (vergelijkbaar met de zwaarste van Westvleteren), Floreffe, St.-Feuillien, Pater Lieven, l'Abbaye des Rocs en vele bieren die verwijzen naar een lange traditie van abdijbrouwerijen.
Traditie vs. moderniteit
Geïntrigeerd was ik dan ook door de opmerking van een Italiaanse bierspecialist. Deze hoopte dat de erkenning van de trappist Tre Fontane de aandacht van de Italiaanse bierdrinker terug op de rijke Europese biertradities zou richten, omdat in Rome het ambachtelijke bier meer en meer in een moderne context opduikt, ten nadele van oudere bierculturen.
In een eerste associatie dacht ik aan hip geklede jongeren met opmerkelijke kapsels in trendy loungebars of discotheken, een fles Corona in de hand. Maar enkele weken later ontdekte ik in Birrificio La Piazza in Turijn wat de man bedoelde. Zoals in het eerder dit jaar op Vegatopia besproken Amsterdamse proeflokaal Oedipus, werden ook hier met trots bijzondere, eigen brouwsels getapt, die hier meestal naar de naam van bekende schilders luisterden.
Mijn vrouw zette in met een donkere Renoir, zacht en vol, met lichte caramelsmaak en een bittertoets op het einde, die hem een 'bitter ale' maakte. Mijn Manet was de 'blonde ale' van de familie, met het parfum van brood en granen, en van een fruitige lichtheid (5°).
Omdat het happy hour was kregen we van het huis een tweede bier. De Chellerina is het traditionele Turijnse bier, type lagerbier, met een citrusachtig aroma en evenwicht tussen zoet en bitter. Mijn Turnery, type stout, was een overweldigende, grappige smaakervaring omdat de koffie en chocolade van Turijn prominent aanwezig waren. Nog verschillende andere bieren, zoals een donkere en zware Chagally (7,5°), type 'dubbelbock', of Anniversary (6,5°), stijl 'Belgische pale ale', prijkten op de kaart. U zult ons vast vergeven dat we deze niet allemaal probeerden.
Het is een meerwaarde voor de brouwerij dat zij, net als de trappistenabdijen, haar activiteiten in een sociaal doel kadert: het project Piazza dei Mestieri geeft jongeren die uit het reguliere schoolcircuit vallen, de kans om een technische opleiding te volgen, waardoor ze de werkloosheidsval kunnen vermijden en meer gevoel voor eigenwaarde krijgen.
Foto's: Birrifico La Piazza
Verjongend bierlandschap
Toen wij, enigszins wankel en ongewoon spraakzaam (we hadden niet uit proefglazen doch uit medium glazen gedronken), terug de stad in slenterden, trachtte ik deze ervaring te plaatsen. Met de mondiale verspreiding van speciaalbieren ontstaat de passie voor smaken van plaatselijke ondernemers die hun eigen, eigenzinnige bieren beginnen te brouwen. In de Verenigde Staten ontstonden talrijke kleinere brouwerijen die hun, dikwijls door de Belgische bierstijlen geïnspireerde, brouwsels maken. Aanvankelijk veelal in een uitgesproken, iets minder subtiele versie dan de oorspronkelijke.
In België en Nederland zijn er tal van plaatselijke brouwerijen, als het kan met een eigen Grand Café. Stadsbrouwerij De Hemel in Nijmegen, de Stadsbrouwerij Cambrinus in Zutphen, de Brasserie des Fagnes in Wallonië en Stadsbrouwerij Gentse Gruut zijn er enkele van vele. Hun bieren refereren niet langer naar een eeuwenlange christelijke traditie. Soms zullen de nieuwe brouwsels nog niet het evenwicht gevonden hebben dat de traditionele bieren hebben, maar in wezen gaat het hier ook om traag, met liefde en vakmanschap gebrouwen bieren. Tegelijk interpreteren ze op hun eigen wijze bestaande biertypes, want met de vaste ingrediënten water, graan, hop en gist zijn vele doch geen volkomen van mekaar afwijkende variaties mogelijk.
Mannenliefde en Helse Engelen
Zij verrassen, prikkelen en verjongen het bierlandschap, dat minder en minder bevolkt wordt door oudere mannen die een leven lang hetzelfde, degelijke bier drinken, maar nu ook jongeren, vrouwen en trendgevoelige drinkers aanspreekt. Dus bestaan in Rome naast de hierboven genoemde trappistenabdij Tre Fontane, de hippe brouwerij en pub BOA (tegen de kust) en tal van biercafés, die bierdrinken bijzonder en eigentijds maken.
Bestel dus een keer geen gin-tonic, cava of spritz maar een Mannenliefde, Helse Engel of, waarom niet, een goddelijke trappist.
Adressen:
Le Birre della Piazza, Via Jocopo Durandi 13 (brouwerij en pub) en Via dei Mille, 20 (biercafé), Turijn
Abbazia Tre Fontane, Via Acque Salvie 1, Roma
Meer bier!
- Lekker weer (voor) bier
- Obazda (Beiers smeersel van camembert en bier)
- Belgische kroketten met bier
- Bierrisotto
- Jopen bier
- Boek: 100x straffe streekbieren
- Stoofpot met aardappels, wortel, courgette, Quorn en oud bruin
- Ober, mag ik de bierkaart?
- Seitanstoofpot met bier
- Proeflokaal Oedipus Amsterdam
- Tempeh met trappist
- Mini-pasteitjes met bier
- Zopie
- Bierbrood met geitenkaas
